Τα τελευταία χρόνια ακούμε παντού τον όρο «Τεχνητή Νοημοσύνη». Τον βλέπουμε στις ειδήσεις, τον ακούμε σε συζητήσεις, τον συναντάμε στα κινητά μας και στους υπολογιστές μας. Εχει γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Ομως, ο όρος αυτός, όσο φυσικός κι αν μας ακούγεται, δεν είναι ακριβής. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία. Γιατί η γλώσσα δεν περιγράφει μόνο, διαμορφώνει και τον τρόπο που σκεφτόμαστε.
Ας δούμε λοιπόν πιο προσεκτικά τι σημαίνει, τι εκφράζει και τι τελικά παραπληροφορεί.
1. Τι σημαίνει στην πραγματικότητα το “Artificial Intelligence”;
Στα αγγλικά ο όρος έχει μια ιδιαίτερη ιστορία. Η λέξη intelligence δεν σημαίνει μόνο «νοημοσύνη» με την δική μας έννοια. Εχει και την πολύ συγκεκριμένη σημασία της συλλογής και επεξεργασίας πληροφοριών.
Παράδειγμα:
Central Intelligence Agency = Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών των ΗΠΑ
British Intelligence Service = Βρετανική Υπηρεσία Πληροφοριών
Τί κάνουν αυτές οι υπηρεσίες; Συλλέγουν, ταξινομούν, αναλύουν, συσχετίζουν, επεξεργάζονται πληροφορίες ώστε να παραγάγουν συμπεράσματα ή εκτιμήσεις. Αυτή είναι η ρίζα της λέξης.
Αρα στο αγγλικό τεχνικό λεξιλόγιο η λέξη intelligence σημαίνει, πολύ συχνά: επεξεργασία πληροφοριών με στόχο την αποτελεσματική απόφαση. Και αυτό ακριβώς κάνουν τα συστήματα Artificial Intelligence.
2. Τι δεν κάνει όμως η μηχανή;
Η μηχανή δεν κατανοεί, δεν αισθάνεται, δεν προβληματίζεται, δεν αμφιβάλλει, δεν αλλάζει γνώμη, δεν μετανοεί, δεν αποκτά νόημα, δεν έχει εσωτερική ζωή, δεν έχει ελευθερία. Ό,τι και αν επιτυγχάνει, όσο και αν εντυπωσιάζει, όσα datasets κι αν έχει «δει», δεν διαθέτει ανθρώπινη νοημοσύνη. Διαθέτει κάτι άλλο.
3. Τι κάνει λοιπόν η μηχανή;
Πολύ απλά: Υπολογίζει, συσχετίζει, προβλέπει, προσαρμόζεται. Και το κάνει με ταχύτητα και κλίμακα που ξεπερνούν τον άνθρωπο. Άρα, αυτό που βλέπουμε δεν είναι νοημοσύνη, αλλά κάτι πιο συγκεκριμένο: μια μηχανική διαδικασία λογισμού.
4. Γιατί ο όρος “Τεχνητή Νοημοσύνη” είναι παραπλανητικός;
Διότι αφήνει να εννοηθεί ότι: «η μηχανή σκέφτεται σαν άνθρωπος». Και αυτό δεν είναι αλήθεια. Χρησιμοποιώντας αυτόν τον όρο, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, δίνουμε στη μηχανή χαρακτηριστικά που δεν έχει. Την κάνουμε να μοιάζει πιο κοντά στον άνθρωπο απ’ όσο πραγματικά είναι.
5. Γιατί ο όρος “Μηχανικός Λογισμός” είναι πιο σωστός;
Γιατί λέει την αλήθεια. Αποδίδει την ουσία. Ορίζει αυτό που όντως γίνεται: λογισμός που παράγεται από μηχανή. Χωρίς ψυχή. Χωρίς βούληση. Χωρίς συνείδηση.
Ο όρος αυτός περιγράφει: την διαδικασία, το μέσο, την φύση και τα όριά της. Είναι πιο τίμιος. Πιο καθαρός. Πιο ακριβής.
6. Γιατί αυτή η διάκριση είναι σημαντική για την κοινωνία;
Διότι, αν δεν καταλάβουμε τι είναι αυτό που χρησιμοποιούμε, τότε δεν θα καταλάβουμε ούτε τα οφέλη του, ούτε τους κινδύνους του, ούτε τις ευθύνες μας απέναντί του. Οταν μιλάμε σωστά, σκεφτόμαστε καθαρά. Κι όταν σκεφτόμαστε καθαρά,
μπορούμε να αποφασίσουμε σωστά. Και αυτό, σήμερα,
είναι πιο κρίσιμο από ποτέ.
Καταλήγοντας: Ο όρος «Μηχανικός Λογισμός» δεν είναι κατά λέξη μετάφραση του Artificial Intelligence. Είναι κάτι καλύτερο:
είναι κατά νόημα μετάφραση. Εξήγηση με ακρίβεια. Και κυρίως: βήμα για να μην παρασυρθούμε σε ψευδαισθήσεις μηχανικής “νοημοσύνης”, ή ακόμη και "υπερνοημοσύνης".
Βεβαίως, η υιοθέτηση ενός εννοιολογικά εύστοχου όρου δεν σημαίνει ότι αποκρούονται οι κίνδυνοι από την αχαλίνωτη ανάπτυξη του Μηχανικού Λογισμού και των σχετικών υποδομών. Το αντίθετο. Μας επιτρέπει να δούμε ακόμη πιο καθαρά τους κινδύνους αυτούς. Και να μπορέσουμε να στοχαστούμε με επάρκεια του τρόπους με τους οποίους οφείλουμε να δράσουμε ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ώστε να εξασφαλίσουμε ότι ο Μηχανικός Λογισμός δεν θα αποτελέσει κατάρα αλλά ευλογία για το ανθρώπινο γένος. Περί αυτού, θα ακολουθήσει σύντομα σχετική ανάρτηση.
Εν τω μεταξύ θα ήθελα, αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι, τη δική σας γνώμη για τον όρο που προτείνω. Αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον τα σχόλιά σας.
