ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΗΛΙΘΙΟΤΗΤΑ - ΤΖΙΟΡΤΖΙΟ ΑΓΚΑΜΠΕΝ
«Ξεκινά μια εποχή βαρβαρότητας και οι επιστήμες θα βρίσκονται στην υπηρεσία της». Η εποχή της βαρβαρότητας δεν έχει τελειώσει ακόμα και η διάγνωση του Νίτσε επιβεβαιώνεται σήμερα με ακρίβεια. Οι επιστήμες είναι τόσο προσεκτικές στο να ικανοποιούν και μάλιστα να προλαβαίνουν κάθε απαίτηση της εποχής, που όταν αυτή αποφάσισε ότι δεν είχε ούτε τη διάθεση ούτε την ικανότητα να σκεφτεί, της παρείχε αμέσως μια συσκευή που ονομάστηκε «τεχνητή νοημοσύνη» (για συντομία, με το ακρωνύμιο AI).
Το όνομα δεν είναι διαφανές, γιατί το πρόβλημα της AI δεν είναι ότι είναι τεχνητή (η σκέψη, ως αναπόσπαστο μέρος της γλώσσας, συνεπάγεται πάντα μια τέχνη ή ένα μέρος τεχνητότητας), αλλά ότι βρίσκεται έξω από το μυαλό του υποκειμένου που σκέφτεται ή θα έπρεπε να σκέφτεται. Σε αυτό μοιάζει με τον ξεχωριστό νου του Αβερρόη, ο οποίος, σύμφωνα με τον ιδιοφυή Ανδαλουσιανό φιλόσοφο, ήταν μοναδικός για όλους τους ανθρώπους. Για τον Αβερρόη, το πρόβλημα ήταν συνεπώς αυτό της σχέσης μεταξύ της ξεχωριστής διάνοιας και του μεμονωμένου ανθρώπου. Εάν η νοημοσύνη είναι ξεχωριστή από τα μεμονωμένα άτομα, με ποιον τρόπο μπορούν αυτά να συνδεθούν με αυτήν για να σκεφτούν; Η απάντηση του Αβερρόη είναι ότι τα μεμονωμένα άτομα επικοινωνούσαν με τη ξεχωριστή διάνοια μέσω της φαντασίας, η οποία παραμένει ατομική.
Είναι σίγουρα σύμπτωμα της βαρβαρότητας της εποχής, καθώς και της απόλυτης έλλειψης φαντασίας, το γεγονός ότι αυτό το πρόβλημα δεν τίθεται για την τεχνητή νοημοσύνη. Αν αυτή ήταν απλώς ένα εργαλείο, όπως οι μηχανικοί υπολογιστές, το πρόβλημα στην πραγματικότητα δεν θα υπήρχε. Αν όμως υποθέσουμε, όπως στην πραγματικότητα συμβαίνει, ότι η τεχνητή νοημοσύνη σκέφτεται, όπως ο διαχωρισμένος νους του Αβερρόη, τότε το πρόβλημα της σχέσης με το σκεπτόμενο υποκείμενο δεν μπορεί να αποφευχθεί.
Ο Bazlen είπε κάποτε ότι στην εποχή μας η νοημοσύνη έχει πέσει στα χέρια των ηλιθίων. Είναι πιθανό το κρίσιμο πρόβλημα της εποχής μας να έχει την εξής μορφή: με ποιον τρόπο ένας ηλίθιος – δηλαδή 
ένας μη σκεπτόμενος – μπορεί να συνδεθεί με μια νοημοσύνη που ισχυρίζεται ότι σκέφτεται έξω από αυτόν;
ένας μη σκεπτόμενος – μπορεί να συνδεθεί με μια νοημοσύνη που ισχυρίζεται ότι σκέφτεται έξω από αυτόν;
……………….
ΑΠΟ COMUNE INFO - Δημοσιεύθηκε στο Quodlibet (εδώ με την άδεια του εκδοτικού οίκου). Μεταξύ των σημαντικότερων βιβλίων του Giorgio Agamben: Homo Sacer. Ολοκληρωμένη έκδοση 1995-2015, (Quodlibet) και L’uomo senza contenuto (Quodlibet). Το τελευταίο του βιβλίο είναι το Amicizie (Einaudi).
15 Οκτωβρίου 2025
