ΜΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Το να διαβάζεις Virno σημαίνει να μαθαίνεις μια νέα γραμματική της ελευθερίας. Όχι ένα κλειστό σύστημα, αλλά έναν τρόπο να προσανατολίζεσαι στον παγκόσμιο και γλωσσικό κόσμο στον οποίο ζούμε. Ο αντι-εσενσιαλισμός του, η εμπιστοσύνη του στην πληθυντικότητα, η ιδέα των μη κρατικών θεσμών και της κοινής ευτυχίας παραμένουν πολύτιμα εργαλεία για μια εποχή που συγχέει τον φόβο με την ταυτότητα. «Όποιος λέει: ο αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό μπορεί να αγνοήσει ήρεμα το αίτημα της ευτυχίας, θα κάνει πολύ λίγα πράγματα ενάντια στον καπιταλισμό. Όποιος λέει: ας ασχοληθούμε με την ευτυχία, όχι πια με τον αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό, δεν θα ασχοληθεί ποτέ με την ευτυχία». Σε αυτή τη φράση, όπως και σε όλο το έργο του, συμπυκνώνεται η ουσία της σκέψης του: μια φιλοσοφία που συνδυάζει ηθική και επιθυμία, θεωρία και πράξη, μοναδικότητα και κοινό. Μια φιλοσοφία που μας διδάσκει ότι η ελευθερία ξεκινά από τη γλώσσα — και από το πώς, μαζί, μαθαίνουμε ξανά να λέμε «εμείς».
ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ NADIA CAVALERA ΣTOΝ PAOLO VIRNO, (που μας άφησε αρχές Νοεμβρίου), στην ιστοσελίδα της "Εικονικής" Συλλογικότητας EFFIMERA. Ο Paolo Virno φιλόσοφος από τη Νάπολη, ακτιβιστής του '68 και του '77, πολιτικός κρατούμενος, καθηγητής και ειρωνικός συγγραφέας, ο Virno δεν συνέλαβε ποτέ τη σκέψη ως στοχασμό, αλλά ως πράξη, πρακτική, τρόπο ζωής. Για αυτόν, η φιλοσοφία δεν χρησίμευε για να κάνει τον κόσμο «λίγο καλύτερο», αλλά για να τον ανατρέψει – να τον σκεφτεί διαφορετικά, μέχρι να αλλάξει τη γραμματική του. Γεννημένος στη Νάπολη το 1952 και μεγαλωμένος μεταξύ Γένοβας και Ρώμης, από πολύ νέος πέρασε από τους μεγάλους αγώνες των εργατών και των φοιτητών. Μπήκε στο Potere Operaio μετά τις καταλήψεις του Τορίνο το 1969 και αναγνώρισε στο κίνημα του 1977 μια εποχιακή καμπή: όχι μια ηττημένη επανάσταση, αλλά μια αλλαγή παραδείγματος – «που οι πιο ανοιχτόμυαλοι κατάλαβαν και οι άλλοι όχι». Το 1979 συνελήφθη στη λεγόμενη Δίκη της 7ης Απριλίου, κατηγορούμενος άδικα για συμμετοχή σε ανατρεπτική οργάνωση. Πέρασε χρόνια σε ειδικές φυλακές και υπό κατ' οίκον περιορισμό, μέχρι την αθώωσή του το 1987. Ήταν ακριβώς εκείνα τα χρόνια της φυλάκισης που η σκέψη του πήρε μορφή: στα κελιά της Rebibbia και της Palmi άρχισε να αναρωτιέται για τη γλώσσα, τη μνήμη, τη δράση. Από εκείνη την εμπειρία γεννήθηκαν περιοδικά όπως το Metropoli και το Luogo Comune, όπου μια γενιά διανοουμένων προσπάθησε να σκεφτεί τον κομμουνισμό μετά το φορντιστικό εργοστάσιο.
