ΟΙ ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΙ ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ INTRACOM, 15 ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΕΛΑΒΑΝ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΗΜΑ. ΜΕΤΑΞΥ ΑΥΤΩΝ, ΜΗ ΕΠΑΝΔΡΩΜΕΝΑ ΑΕΡΟΣΚΑΦΗ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΣΤΗ ΓΑΖΑ - (στα βόρεια προάστια της Αθήνας, κρύβεται η μεγαλύτερη κρατική εταιρεία όπλων του Ισραήλ).
(των Κωνσταντίνας Μαλτεπιώτη, Maria Maggiore και Leila Minano * - ilfattoquotidiano.it -* Investigate Europe και Reporters United - ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΟΛΟΚΛΗΡΟ).)
- Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι πίσω από το εργοστάσιο όπλων της Intracom Defense, που περιβάλλεται από ελαιόδεντρα και αμπελώνες στα βόρεια προάστια της Αθήνας, κρύβεται η μεγαλύτερη κρατική εταιρεία όπλων του Ισραήλ, η Israeli Aerospace Industries (IAI). Τίποτα στην είσοδο δεν υποδηλώνει κάτι τέτοιο: το λογότυπο της IAI παραμένει το ίδιο, το διοικητικό συμβούλιο εξακολουθεί να είναι όλο ελληνικό. Ωστόσο, από τον Μάιο του 2023, η ισραηλινή IAI έχει αποκτήσει το 95% της εταιρείας, μπαίνοντας στον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό των εξοπλισμών και στην κατανομή των αμυντικών κονδυλίων της ΕΕ. Η IAI είναι μια από τις πιο ενεργές εταιρείες στη Γάζα, σύμφωνα με την παραδοχή του ίδιου του διευθύνοντος συμβούλου της, Boaz Levy, ο οποίος τον Νοέμβριο του 2023 εξήγησε τον «κεντρικό ρόλο της στον σιδερένιο πόλεμο», που εξαπέλυσε το Τελ Αβίβ μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με τις αναλύσεις της Investigate Europe και της ελληνικής κοινοπραξίας Reporters United, η Intracom Defense συμμετέχει σε τουλάχιστον 15 έργα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ), επτά από τα οποία ξεκίνησαν μετά την 7η Οκτωβρίου και την αποστολή από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εντάλματος σύλληψης για εγκλήματα πολέμου στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου.
Όλα αυτά δεν φαίνεται να ανησυχούν ούτε την Επιτροπή, η οποία συνεχίζει να υπογράφει νέα έργα με την Intracom, ούτε τις ευρωπαϊκές εταιρείες που συμμετέχουν σε αυτά τα έργα, συμπεριλαμβανομένης της δικής μας Leonardo, ούτε ακόμη και τις επτά κυβερνήσεις που συγχρηματοδότησαν το πιο αμφιλεγόμενο από αυτά τα έργα, το Actus, για την ανάπτυξη ενός οπλισμένου μη επανδρωμένου αεροσκάφους, το οποίο θα μπορούσε σύντομα να χρησιμοποιηθεί στη Γάζα.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, το οποίο θέλησε το 2017 ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ να ενισχύσει τη βιομηχανία του τομέα, επιφυλάσσει τα 7,9 δισεκατομμύρια του μόνο για ευρωπαϊκές εταιρείες. Όμως μια ρήτρα στους κανονισμούς του επιτρέπει ένα παραθυράκι: αρκεί η εταιρεία και η χώρα στην οποία ανήκει (στην προκειμένη περίπτωση η Ελλάδα) να παράσχουν (απροσδιόριστες) «εγγυήσεις» και η συμμετοχή επιτρέπεται. Τα αιτήματα για πρόσβαση στους φακέλους ήταν άχρηστα: οι εγγυήσεις είναι μυστικές και δεν αποκαλύπτονται. «Η Intracom Defence κρίθηκε επιλέξιμη να συμμετάσχει στα έργα της EDF», εξήγησε εκπρόσωπος του ευρωπαϊκού εκτελεστικού οργάνου, "τα έργα αυτά επιλέχθηκαν μόνο μετά από ενδελεχή τεχνική και νομική αξιολόγηση.
Αναλύσαμε τρεις από αυτές, οι οποίες ξεκίνησαν στα τέλη του 2024, όταν η κατάσταση στη Γάζα ήταν ήδη καταστροφική και υπήρχαν περισσότεροι από 40.000 νεκροί. Τα δύο πρώτα, Triton και Mars, στοχεύουν στην ανάπτυξη, αντίστοιχα, μιας τεχνολογίας ασφάλειας υπολογιστών βασισμένης στην τεχνητή νοημοσύνη και ενός τανκ. Στο τελευταίο, το Marte, ακρωνύμιο του Main Armoured Tank of Europe, συμμετέχουν οι ιταλικές εταιρείες Leonardo και Iveco, οι οποίες δεν απάντησαν στις ερωτήσεις μας σχετικά με το αν το έργο πρέπει να διακοπεί. Η Leonardo δεν απάντησε επίσης σχετικά με πιθανή αναστολή των δραστηριοτήτων της στο Ισραήλ, όπου από το 2022, μέσω της αμερικανικής θυγατρικής της Drs, κατέχει την Rada Technologies, η οποία ειδικεύεται στα στρατιωτικά ραντάρ τακτικής χρήσης και από τον Ιούνιο του 2023 έχει υπογράψει σύμβαση με το ισραηλινό υπουργείο Άμυνας για την προμήθεια συστημάτων τακτικού ραντάρ για οχήματα.
Αλλά το πιο αμφιλεγόμενο ευρωπαϊκό σχέδιο είναι το Actus, στόχος του οποίου είναι να εξοπλίσει το γαλλικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Patroller και να παράσχει πιστοποίηση του ΝΑΤΟ στο ελληνικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτήρησης Lotus. Η Intracom είναι ο συντονιστής του έργου και έχει λάβει 14 εκατομμύρια από τις Βρυξέλλες, ενώ η γαλλική Safran θα λάβει 10 εκατομμύρια. Συνολικά, η χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό δημόσιο χρήμα ανέρχεται σε 42 εκατομμύρια. Τα υπόλοιπα, για να φτάσουν συνολικά τα 59 εκατομμύρια, θα προέλθουν από επτά ευρωπαϊκές κυβερνήσεις: Γαλλία, Βέλγιο, Ελλάδα, Κύπρος, Σουηδία, Φινλανδία και Νορβηγία. Όλες συνεργαζόμενες κυβερνήσεις, στις 20 Μαΐου του περασμένου έτους, με την ολλανδική πρόταση να ανασταλεί η συμφωνία σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ και ασκούν όλο και μεγαλύτερη κριτική στον Νετανιάχου. Κρίμα, όμως, που εν τω μεταξύ χρηματοδοτούν την ανάπτυξη όπλων του ισραηλινού κράτους.
Η Νορβηγία, η Σουηδία και το Βέλγιο απάντησαν ότι δεν είναι δική τους αρμοδιότητα να καθορίζουν την επιλεξιμότητα μιας εταιρείας για χρηματοδότηση, αλλά ότι αυτό εναπόκειται στην Επιτροπή της ΕΕ και στο κράτος στο οποίο εδρεύει η εταιρεία. «Έμμεσα, τα ευρωπαϊκά κονδύλια και τα κράτη ενισχύουν την ισραηλινή πολεμική μηχανή», εξηγεί ο Tony Fortin του Παρατηρητηρίου Εξοπλισμού.
Οι εμπλεκόμενες κυβερνήσεις μεταθέτουν την ευθύνη για την ηθική αξιολόγηση των έργων στην Επιτροπή και την ελληνική κυβέρνηση. «Πρόκειται για ένα πολύ αμφισβητήσιμο σύστημα», εξηγεί η Laetitia Sedou από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά του Εμπορίου Όπλων (Enaat). Αν στην πραγματικότητα ο κανονισμός απαιτεί τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και του Ευρωπαϊκού Χάρτη Δικαιωμάτων, η αξιολόγησή τους «ανατίθεται σε μια αυτοπιστοποίηση από τις ίδιες τις εταιρείες, η οποία στη συνέχεια αναλύεται από την Επιτροπή με μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, η ταυτότητα των οποίων παραμένει μυστική». «Η αυτοπιστοποίηση είναι στην καλύτερη περίπτωση ανεπαρκής, στη χειρότερη περίπτωση αστείο», εξηγεί ο Βέλγος ευρωβουλευτής της αριστεράς Marc Botenga. «Είναι σαφές ότι δεν εμποδίζει τα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα να συμβάλλουν σε παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου». Στις 16 Μαΐου 2025, η Intracom Defense ανακοίνωσε τρία νέα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας.
* Investigate Europe και Reporters United
