Ἡ ἐπιστήμη …εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς πολλὲς μορφὲς σκέψης ποὺ ἀναπτύχθηκαν ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο κι ὄχι ἀναγκαστικὰ ἡ καλύτερη.
Οἱ «πρωτόγονοι» στοχαστὲς εἶχαν βαθύτερη ἀντίληψη γιὰ τὴ φύση τῆς γνώσης ἀπὸ ὅ,τι οἱ «φωτισμένοι» φιλόσοφοι ἀντίπαλοί τους. Εἶναι λοιπὸν ἀναγκαῖο νὰ ἐπανεξετάσουμε τὴ στάση μας ἀπέναντι στὸ μύθο, τὴ θρησκεία, τὴ μαγεία, κι ὅλες τὶς ἰδέες ποὺ οἱ ὀρθολογιστὲς θὰ εὔχονταν νὰ ἐξαφανιστοῦν ἀπὸ προσώπου γῆς (χωρὶς νὰ ρίξουν οὔτε μία ματιά. Τυπικὴ ἀντίδραση ταμπού). […]
Κι ὅμως ἡ ἐπιστήμη δὲν ἔχει μεγαλύτερη σημασία ἀπὸ τὶς ἄλλες μορφὲς ζωῆς. […]
Σχεδὸν ὅλα τὰ ἐπιστημονικὰ μαθήματα εἶναι ὑποχρεωτικὰ στὰ σχολεῖα μας. Ἐνὼ οἱ γονεῖς ἑνὸς ἑξάχρονου μποροῦν νὰ ἀποφασίσουν ἂν θὰ διδαχτεῖ στοιχεῖα τοῦ προτεσταντισμοῦ ἢ τῆς ἑβραϊκῆς πίστης ἢ ἂν θὰ πάρει θρησκευτικὴ ἐκπαίδευση, δὲν ἔχουν παρόμοια ἐλευθερία ἐκλογῆς στὴν περίπτωση τῶν ἐπιστημῶν. Ἡ φυσική, ἡ ἀστρονομία, ἡ ἱστορία πρέπει νὰ μαθευτοῦν. Δὲν μποροῦν νὰ ἀντικαταταθοῦν ἀπὸ τὴ μαγεία, τὴν ἀστρολογία ἢ τὴ μελέτη τῶν θρύλων ἑνὸς τόπου. […]
Ὁ ἰσχυρισμὸς ὅτι δὲν ὑπάρχει γνώση ἔξω ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη -extra scientiam nula salus (σημ. ἔξω ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη δὲν ὑπάρχει σωτηρία)- δὲν εἶναι παρὰ ἕνα ἀκόμα βολικὸ παραμύθι. […]
Μιὰ ἐπιστήμη ποὺ ἐπιμένει ὅτι κατέχει τὴ μόνη ὀρθὴ μέθοδο καὶ τὰ μόνα ἀποδεκτὰ ἀποτελέσματα εἶναι ἰδεολογία καὶ πρέπει νὰ χωριστεῖ ἀπὸ τὸ κράτος καὶ ἰδιαιτέρως ἀπὸ τὴν ἐκπαιδευτικὴ διαδικασία. Μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴ διδάσκει, ἀλλὰ μόνο σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ἀποφασίσει νὰ ἀποκτήσουν αὐτὴ τὴ συγκεκριμένη προκατάληψη.
"Πριν από όχι και τόσο πολύ καιρό, αν διατυπωνόταν για κάποιον η κατηγορία ότι ήταν άθεος, την έπαιρναν πολύ στα σοβαρά ακόμη και άνθρωποι που είχαν κριτική στάση απέναντι στην κυρίαρχη ιδεολογία. Με τον ίδιο τρόπο, μόνο λίγοι σήμερα μπορούν να αντισταθούν στην υπνωτιστική δύναμη που ασκούν λέξεις όπως 'ορθός λόγος', 'αλήθεια', 'επιστημονικότητα', παρόλο που δεν μπορεί να μας πει σχεδόν κανένας τι είναι αυτά τα πράγματα, τι είναι η αλήθεια, τι είναι ο ορθός Λόγος και τι είναι αυτό που καθορίζει την επιστημονική συμπεριφορά".
Paul Feyerabend, Ἐνάντια στὴ μέθοδο, γιὰ μιὰ ἀναρχικὴ θεωρία τῆς γνώσης, ἐκδ. Σύγχρονα Θέματα, Ἀθήνα 42006
(από ἀδράχτι )
Όλες οι αντιδράσε
