Γράφει ο Θανάσης Πάνου //
Η κιβωτός της Μυθολογίας
Όπως έχει επισημανθεί η μυθολογία σημαίνει Λόγο, ομιλία, διήγηση, και ως φορέας των παραδόσεων του κάθε λαού, για τους αρχαίους πολιτισμούς, αποτελούσε μια ιερή ιστορία που μετέφερε στους ανθρώπους αρχετυπικές αλήθειες, χρησιμοποιώντας μία αλληγορική, συμβολική γλώσσα, που σε ένα δεύτερο επίπεδο απαιτούσε αποκρυπτογράφηση.
Στην Αρχαία Ελλάδα, η ηθικό-ιδεολογική και φιλοσοφική θεώρηση της ζωής και του θανάτου, η γνωσιολογία και οντολογία παρέδιδαν και μέσω της Μυθολογίας με έντονα περιγραφικά στοιχεία, εικόνες που χαράζαν τα βαθύτερα νοήματα στο υποσυνείδητο, το αποθησαύρισα της γνώσης, στο κύτταρο του ανθρώπου. Στο βαρύ επίπεδο της ύλης που μετά τον Τιτανικό μερισμό ως διαίρεση και δημιουργία του αισθητού κόσμου, δημιουργήθηκε ο χώρος δράσης και ζωής του Ανθρώπου η Μυθολογία είναι αυτή που ως κιβωτός θα μεταφέρει και θα διασώσει τις υλικές και πνευματικές κατακτήσεις.
Σε αυτό το πρώτο επίπεδο νόησης η αφήγηση δομείται πάνω στο θυμικό του ανθρώπου και απευθύνεται σε όλους. Δομείται στα συναισθήματα, πάθη (μάχες, έρωτες, κλοπές, αδικίες, την ύβριν και τη Νέμεση) δηλαδή σε ότι ο τραγοπόδαρος Θεός Πάνας με τις οπλές του μπορεί να αναμοχλεύσει στην ΠΑΝίδα και την ΤΡΑΓΩδία μας. Σε ότι ο απλός άνθρωπος μπορεί να τραγουδήσει και να διασώσει ως Παράδοση.
Σε δεύτερο επίπεδο οι λεπτές διακρίσεις της γνώσης, η εννόηση, η βαθύτερη κατανόηση της Ελλήνιας φωνής είναι δομημένη πάνω σε αυτόν τον αόρατο φιλοσοφικό-ηθικό ιστό της Μυθολογίας. Σε αυτόν τον αρχέγονο ιστό τον κατασκευασμένο από έναν ΦΑΕΟ ΙΣΤΟΡΑ μέγα τεχνίτη (Ήφαιστος) είναι αποτυπωμένη η αιώνια συνεχής κίνηση των πάντων, η Ροή της Ηρακλείτειας αρχής. Ο Ηράκλειτος παρομοιάζοντας τα γεγονότα με τη ροή ενός ποταμού υποστηρίζει ότι δεν μπορείς να μπεις στο ίδιο ποτάμι δυο φορές. «Πάντα χωρεῖ καὶ οὐδὲν μένει» Τα πάντα ρεί και μηδέποτε κατά τ’ αυτό μένειν. -Κρατύλος 402a-
Ποταμῷι γὰρ οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι δὶς τῷι αὐτῷι (απ.91)- Πλούταρχος, περί τού ΕΙ τού εν Δελφοίς 18, 392b)
Σε ένα τρίτο επίπεδο απεκδύονται τα νοήματα από το σαρκίο της βαριάς ύλης που τα μεταφέρει και ως γνώση αρχετυπική μέσω των μυστήριων κοινωνούν την λαμπρότητα του Ενός. Αυτός ο κόσμος, των Ελευσίνιων, των Ορφικών μυστηρίων, οι ιεροί χώροι των μαντείων, οι τραγωδίες και οι σχολές γνώσης, είναι ο κόσμος που διαφύλαξε τις ανώτερες νοητικές κατακτήσεις. Για παράδειγμα, ο Δίας δεν είναι είδωλο, πρόσωπο με πάθη, ανθρωπόμορφος Θεός. (Δεν κλείνεται ως ανώμαλο: Ζευς-Διός). Είναι η Ησιόδεια ουσία στην φράση: «Δι’ όν ζην αει πάσι τοις ζώσιν υπάρχει». Αίτιος μάλλον του ζην η ο αρχων τε και βασιλευς των Πάντων, όπως μεταφέρει και ο Σωκράτης στον Ερμογέννη. Σε αυτό το επίπεδο τα άστρα-δυνάμεις-Θεοί, καλούν για επάνω ανΑΣΤΡΟφή τα όμματα. Στον ουρανό, στον αόρατο καμβά, το θαυμάσιο πλαίσιο που ο άνθρωπος υφαίνει το σύνολο των νοημάτων. Το άγνωστο μυστήριο Σύμπαν έτσι γίνεται «οικείο».
Το ποτάμι αυτό εχει τις πηγές του στον Γενάρχη της Θεολογίας και της ποίησης, τον Ορφέα. –κλῦθί μου εὐχομένου, βιότου τέλος ἐσθλὸν ὀπάζων ἐργασίαισι, λόγου χάρισιν καὶ μνημοσύνηισιν (άκουσε την προσευχή μου, και δώσε καλόν τέλος του βίου με τις εργασίες, τις χαρές του λόγου και με τις μνημοσύνες-τις ενθύμησες)
ΕΡΜΗΣ
Παρα-Ετυμολογίες, Διεστραβλώσεις.
Ερμής: το είρην εμήσατο- Ειρέμης-Ερμής. (Αυτός που μηχανεύτηκε, επινόησε τον ήχο)
Ο «τρόχις» Ερμής, είναι πανάρχαιος Θεός, πελασγικός κατά τον Ηρόδοτο (Β,51), χθόνιος αρχικά Θεός του αιθερογενούς ανέμου. Το όνομά του ετυμολογείται από το «είρω» (αναγγέλλω), ερέας και (κατά πλεονασμό του γράμματος Μ) Ερμέας, Ερμής με συναίρεση, ή, από το έρυμα, δηλ. το λόγο. ΙΡΕΝΗΣ, ίριν-εμίσιτο, αυτός που μηχανεύτηκε τον Λόγο) («ποικιλόβουλος»-«ποικιλόμυθος»»αποκαλείται στον XXVIII Ορφικό Ύμνο). Κηρύσσει και εκπροσωπεί το νόμο της δημιουργίας των γεγονότων και αυτό το ίδιο το μυστήριο όλων των μυστηρίων, δηλαδή τον «Λόγο». Εκφράζει έτσι με ένα αρχετυπικό τρόπο και τους απατηλούς δρόμους που κάποιες φορές ακολουθεί ο νους, καθώς εύκολα απατάται και κάνει λάθη. (λόγιος, προστάτης των φιλοσόφων και ρητόρων)
Στον Ορφικό ύμνο-Θυμίαμα Στύρακα-πέμπει και τους μύστες: «σοί γὰρ ἔδωκε {τιμὴν} τιμὴν Φερσεφόνεια θεὰ κατὰ Τάρταρον εὐρὺν ψυχαῖς ἀενάοις θνητῶν ὁδὸν ἡγεμονεύειν. ἀλλά, μάκαρ, πέμποις μύσταις τέλος 0ἐσθλὸν ἐπ᾽ ἔργοις» (Γιατί σε εσένα έδωσε τιμή η Φερσεφόνεια θεά να οδηγείς τις αέναες ψυχές κατά τον ευρύ Τάρταρο στην οδό των θνητών. Αλλά, μακάριε, ας πέμπεις στους μύστες εσθλό τέλος επι τα έργα)
Από τα Καβείρια μυστήρια, τα πλέον αρχέγονα μυστήρια της ελληνικής επικράτειας κατά την αρχαιότητα, οι ιδιότητες που φέρει ως ορθός λόγος αποτελούσαν την Ιερή κατάκτηση της ανθρώπινης διάνοιας.
Στην πορεία εισέρευσαν και δόθηκαν πολλές ερμηνείες διεκδικώντας νέες ιδιότητες και έτσι έγιναν παρερμηνείες λόγω άγνοιας, επιφανειακής ανάγνωσης, επιπολαιότητας και θρησκευτικών αγκυλώσεων.
Έγιναν όμως και σκόπιμες διαστρεβλώσεις διεκδικώντας ιδιότητες αντίθετες είτε από θρησκευτικά ιερατεία είτε από κύκλους εσωτερικής γνώσης. ( Όπως το εσωτερικό ρεύμα γύρω από το λεγόμενο Corpus Hermeticum, τη «βίβλο» του αλεξανδρινού εσωτερισμού-Βλάσης Γ. Ρασσιάς «Περί των Πατρώων Θεών»)
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ο Κικέρων απαρίθμησε τουλάχιστον πέντε πρόσωπα που διεκδικούσαν το όνομα και τις ιδιότητες του Ερμή.
Ο γνωστός και από τον Όμηρο Κυλλήνιος Ερμής, καρπός της ένωσης του Δία με τη Μαία (είναι αυτός που είναι εναρμονισμένοι και οι Στωικοί φιλόσοφοι) κατέχει τον κεντρικότερο ρόλο στη θεολογία, ως Λόγος-Δημιουργός.
Αντίστοιχα, ο Ερμής-σύμφωνα με τον Κικέρωνα-όπως λατρεύτηκε από το λαό του Φενεού (σκότωσε το φύλακα των κοπαδιών του Απόλλωνα, τον Άργο και για να αποφύγει τις συνέπειες κατέφυγε στην Αίγυπτο), είναι που δίδαξε στους Αιγύπτιους τους νόμους και το αλφάβητό τους, «είναι εκείνος που οι Αιγύπτιοι αποκαλούν Θωθ».
Καταδεικνύεται με πιο προσεχτική ανάγνωση των ιστορικών πηγών στην πολιτιστική πορεία πόσο διαφορετικά στοιχεία προστίθενται, πολλές φορές αλλοιώνοντας το αρχετυπικό νόημα.
Τον 2ο αιώνα π.Χ. ο Ιουδαίος μυθιστοριογράφος Αρτάπανος έγραψε μια αφήγηση της ζωής του Μωυσή, στην οποία τον ταύτιζε με τον Ερμή, δηλαδή τον Θωθ, θεωρώντας πως εισήγαγε στους Αιγύπτιους τα πλοία, τις μηχανές, τα όπλα, τη φιλοσοφία κ.λπ.. Τον θεωρεί, επίσης, επινοητή των ιερογλυφικών. Αντίστοιχα οι Λυκάονες στο πρόσωπο του Απόστολου Παύλου είδαν τον ενσαρκωμένο Ερμή, διότι ήταν ικανότατος ρήτορας.
Ο αγροτοποιμενικός Ερμής επίσης, αντανακλά τον πιο αφοσιωμένο και στοργικό παρακινητή για πνευματική ανύψωση. Αυτό θέλουν να καταδείξουν οι απεικονίσεις του θεού ως ποιμένος που κουβαλάει στην αγκαλιά του ή στους ώμους του ένα νεαρό αρνί, απεικονίσεις που αργότερα έγιναν αντικείμενο ιδιοποίησης από τους χριστιανούς. (Κατά τον εορτασμό των «Ερμαίων» της Τανάγρας, οι Ταναγραίοι οργάνωναν μεγάλη πομπή με επικεφαλής τον πιο όμορφο νέο της πόλης με ένα κριάρι στους ώμους «Κριοφόρος» προς τιμή του Θεού που η τοπική παράδοση ήθελε να έχει σώσει την Τανάγρα από επιδημία)
Στην Εσωτερική Παράδοση αντίστοιχα, ο Ερμής συμβολίζει μεν τον Λόγο, αλλά στο σύνολο όλων των διανοιών στο Σύμπαν ή σε κάποιο από τα υποσυστήματα του. Έτσι καθιερώθηκε και ο ελληνιστικός Ερμής ως «Λόγος», με την έννοια εκείνου που ερμηνεύει στους ανθρώπους τη θεϊκή θέληση. Με την αιγυπτιακή επίσης ταύτιση του Ερμού (Λατινικά, Mercurius) με τον Θωθ. Δηλαδή, στην ελληνιστική εποχή του άκρατου συγκρητισμού βλέπουμε ότι ταυτίσθηκε ως ψυχοπομπός με τον αιγυπτιακό θεό Ανούβι (Ερμανούβις) και ως δωρητής της Διάνοιας και αγγελιαφόρος των Θεών με τον Θώθ ή Τεχούτι, τον «Ερμή Τρισμέγιστο»
Κάτω από αυτές τις ιδιότητές του, αποτελεί και ενσάρκωση της ψυχικής καθαρότητας, ως μέγας προστάτης της ανθρώπινης ψυχής, την οποία ως «Χθόνιος Ερμής» συντροφεύει στη δύσκολη διαδρομή της μετά το σωματικό θάνατο ( εξ ού και οι επικλήσεις του «Ψυχοπομπός» και «Πομπαίος»).
Η ανάμειξη της αιγυπτιακής με την ελληνική θεολογία σε συνδυασμό με την Ελληνική φιλοσοφία, παρήγαγε ένα σύνολο μεγαλύτερο από τα μέρη του, μια θεότητα που πήρε τη θέση της ανάμεσα στους θεούς του ρωμαϊκού πανθέου. Οι Ρωμαίοι, σαφώς επηρεασμένοι από το αρχαιοελληνικό πάνθεο, εκρωμάισαν τις ελληνικές θεότητες μετασχηματίζοντας τις θεϊκές ιδιότητες σε κοσμοπολίτικες ιδιότητες. Ο Ερμής δηλαδή, τροποποιήθηκε προσεκτικά σε μια κοσμοπολίτικη θεότητα, η οποία, κάλλιστα, μπορούσε να ταυτιστεί με θνητά πρόσωπα και με τα πάθη τους.
Η συμμετοχή του στο ανέλπιστο κέρδος, στην εφεύρεση των μέτρων και σταθμών, σε συνδυασμό με τις επικλήσεις του «Πολύτροπος και «Εριούνιος» πολύ σύντομα τον καθιέρωσαν και ως «Αγοραίο» και «Κερδώο» Θεό ενώ στην συνέχεια τον «διαμόρφωσα ως θεό που προστατεύει τον άνθρωπο-κλέπτη που ο αρχικός συμβολισμός ως ορθός ήταν διαφορετικός.
Ως εκφορά του Όλου λόγου συμβόλιζε και τους απατηλούς δρόμους που κάποιες φορές ακολουθεί ο νους, καθώς εύκολα απατάτε και κάνει λάθη. (Προστάτης των φιλοσόφων και ρητόρων)
Ως ονειροπομπός μάλιστα, μέσα από τα όνειρα αποκάλυπτε και τον κρυφό λόγο που αναδύεται από την ψυχή. (Εξ ού και οι επικλήσεις του «Ονειροπομπός» και «Ηγήτωρ Ονείρων»).
Ο Ερμής αντλεί και κομίζει σε εμάς τους θνητούς όχι απλά ως κήρυκας, αγγελιοφόρος (μετέπειτα ιδιότητές του) την Ευσυνθεσία της ελλήνιας φωνής, της εκφοράς της. Ο Ερμής δεν ήταν αρχικά ο αγγελιοφόρος-αυτός ο ρόλος επιφυλάχθηκε από τον Όμηρο για τη θεά του ουράνιου τόξου Ίρις και αργότερα για τον Ερμή. (Στην Ιλιάδα, η Ίρις είναι ο αγγελιοφόρος θεός και στην Οδύσσεια είναι ο Ερμής, αλλά ακόμη και στην Ιλιάδα-Βιβλίο 2-υπάρχει ένα απόσπασμα όπου, σύμφωνα με τον Τιμόθεο Γκανζ, ο Ερμής χρησιμεύει ως αγγελιαφόρος, κρατώντας το σκήπτρο του)
Σε ακόμη υψηλότερο συμβολικό επίπεδο ως Μορφοποιητής της έλλογης αντίληψης, ταξιθέτης των διαδικασιών της μάθησης, της επικοινωνίας και Τερψηλλάρυγξ εκφέρει ότι οι ποιητές καλούν ΑΗΤΑΣ. Όπως ο άνεμος δίδει κίνηση στον αετό, ο Ερμής δίνει κίνηση πραγματώνοντας τις ιδέες του ποιητικό λόγου.
ΠΡΟΣΩΠΑ-ΟΝΟΜΑΤΑ-ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ-ΠΑΡΕΡΜΗΝΙΕΣ.
ΚΥΛΛΗΝΗ-ΖΗΡΕΙΑ-ΖΕΥΣ-ΗΡΑ-ΕΡΜΗΣ ΜΑΙΑ-ΣΕΛΗΝΗ-ΧΕΛΩΝΗ
Η διαστρέβλωση και Παρετυμολογία είναι απότοκο της μη εφαρμογής της βασικής αρχής «ανάγω στην πρότερα μορφή». Θα πρέπει να αναχθούμε στις πρώτες πηγές όπως ο Σωκράτης μας καταδεικνύει στον Κρατύλο του Πλάτωνα. Η πλάνη που επέρχεται είναι εμφανής στις ξενόφερτες ετυμολογίες των τοπωνυμίων που τα ανάγουν σε Φοινικικές, Σλαβικές, Τούρκικες ρίζες κ.α. Οι ξένο-υποτέλειες σε ότι η Ελλήνια φωνή φέρει μέσω του Ερμή-Λόγου αποτελεί «υβριν» παραβίαση της ροής της νοητικής τάξης. (Υβρις-άτη-νέμεσις-τίσις) Και η τήσις, η θεία τιμωρία ως ετεροκατεύνση της γνώσης και Λήθη, είναι η πιο βαριά. Στο υψηλότερο επίπεδο νόησης που μεταφέρει η μυθολογία, το «κλέβω» σημαίνει οικειοποιούμαι, ενστερνίζομαι, δηλαδή ο Νέος Ερμής ως «κλέπτης» προσπαθεί να μάθει τις ενέργειες και τις δράσεις των Ολύμπιων Θεών, των δυνάμεων, ώστε να τίς εκφέρει ο ίδιος. Αντίστοιχα το «φονεύω» σημαίνει «λαμβάνω την θέσιν του»
ΚΥΛΛΗΝΗ
“Ερμήν αείδω Κυλλήνιον, Αργειφόντην. Κυλλήνης μεδέοντα και Αρκαδίης πολυμήλου” Ομηρικός ύμνος-εις Ερμήν Κυλλήνιον.
ΖΗΡΙΑ
Η ονομασία Ζήρεια, όπως μας «ενημερώνει» η συστημική εκπαίδευση που από άγνοια και άκοπα αποδεχτήκαμε, προέρχεται από σλαβική ρίζα που σημαίνει «βελανίδι»-κροατικά žir -σερβικά Жир. (Εθνικό σύμβολο Σερβίας το βελανίδι) Από τη μυθολογία όμως γνωρίζουμε ότι η βελανιδιά αποτελούσε το ιερό δένδρο του Διός και μάλιστα η μαντική δρυς θεωρούνταν πως αποτελούσε την κατοικία του στην Δωδώνη.
Για την στρεβλή αυτή αποδοχή το Σωκρατικό Δαιμόνιο όμως μας μαλώνει. Ύβριν αντιδάνειου;
Η Ζήρεια (τόπος Ζεύξης, Ζευς+Ηρα) εχει τις δύο κορφές-όρη, Ζευς και Ήρα και στη μέση το Ιερόν Σπήλαιον του Ερμή, που μας δηλώνουν μέσω των Ιδιοτήτων των Ολύμπιων Θεών ότι με σοφία μεταφέρει ο Ονοματουργός:
Ζευς=νόηση, ορμή προς το νέο, νέο+έσις.
Ήρα=αέρας, Αει+Ρει, πάντα ρέει, έρει, ανυψώνει την δυνατότητα εκφοράς του λόγου. (Ερμής)
Ο Ζευς (ως αιθέρας, νόηση, νόημα λόγου) και η Ήρα (ως αέρας, ροή, άνεμος που εμπεριέχεται ως ρεύμα στον αέρα και δημιουργεί ήχο δίνουν το διαχρονικό παρόν τους. Στη μέση των δύο είναι το Άνδρον γέννησης του Ερμή, της εκφορά του Λόγου.
Ο Θεός γεννάται στο «σπήλαιον της ύλης» (εντός τού ιδικού μας χονδροειδώς υλικού κόσμου, εξελισσόμενος κατά το «Θεός εγένου εξ ανθρώπου»). Σπήλαιον επί ενός υψηλού βουνού (ψηλά βουνά=πνευματικές κορυφές), έτσι ο Ερμής είναι ο πλήρως πνευματικά εξελιγμένος άνθρωπος που κερδίζει την αποΘέωσιν. Ο Ερμής έφερε την ιδιότητα του δασκάλου ως ευγλωττία και προσδιορισμένη παιδαγωγική.
Η ελληνική γη, διάσπαρτη από σπήλαια (των οποίων ο αριθμός υπερβαίνει τα 8.500), μας αποκαλύπτει ότι από τους Πρωτανθρώπους έως τους ιστορικούς και κλασικούς χρόνους, η σχέση ζωής-λατρείας-θανάτου αναπτύχθηκε είτε στις κρύπτες-σπηλιές, είτε στα Ιερά σπήλαια-Ανδρα που είναι οι Ιεροί τόποι γέννησης Θεών.
Και φυσικά ο ιερός τόπος γέννησης Θεών, το Ανδρον, δεν είναι κρύπτη, ούτε σπηλιά ανθρώπων. Οι Αυτοφυείς κοιλότητες που ζευγάρωσαν νοητικές δυνάμεις (Θεοί) οι μήτρες της Γαίας που ζευγάρωσε αρχικά με τον Ουρανό ονομάζονται ΑΝΔΡΟΝ. Ιερόν σπήλαιον ως Ανδρον.
-Κρύπτη, αποκαλείται το γαιώδες κοίλωμα που χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι, για προστασία από τα καιρικά φαινόμενα, τα άγρια ζώα και ως χώρο τελετουργιών.
-Ανδρον είναι το ιερό σπήλαιο, χώρος που δηλώνει στη συλλογική μνήμη τις ανώτερες νοητικές κατακτήσεις με την γέννηση από την Γαία (Γίγνωμαι) του ήθους της νόησης. Αν επικαλεστούμε το όνομα της Θεάς Αθηνάς (Αθηνόη εκ του δωρικού Ηθονόη δηλαδή του ήθους που πρέπει να εμπεριέχεται στην γνώση) αποκαλύπτουμε ως εικόνα-σύμβολο το ΣΤΗΘΟΣ. Στ-ήθος από το οποίο πηγάζει η πρώτη ποιοτική τροφή, το γάλα.
Αντίστοιχα το Ανδρον του Ερμή ως εικόνα- σύμβολο μας αποκαλύπτει το όργανο εκφοράς του λόγου. Το ΣΤΟΜΑ. (τῶν τοῦ σώματος μελῶν γιγνόμενον)
Η απότομη καθοδική είσοδος από το ΣΤΟΜΙΟ του Σπηλαίου και οι οκτώ θάλαμοι που ακολουθούν απεικονίζουν μέσω της εκπληκτικά περίτεχνης συμβολικής δυναμικής, την στοματική κοιλότητα και τον φάρυγγα. (Ο Τέρψηλάρυγξ Ερμής, εκφέρει έτσι ότι οι ποιητές καλούν ΑΗΤΑΣ. Όπως ο άνεμος δίδει κίνηση στον αετό, ο Ερμής δίνει κίνηση-φωνή και στον κόσμο των ιδεών του ποιητικό λόγου)
Ο άγαλμαροπαλοειδής σταλακτίτης στο Κυλλήνιον Άνδρο προειδοποιεί για την επιπολαιότητα και ασεβή περιέργεια του ανθρώπου που μιαίνει τον ιερό χώρο. Οι Πωρίες, οι μυθικές Χθόνιες θεότητες, οι προστάτες των σπηλαίων ζούν αιώνια στην γη αυτή.
Τα δύο ΙΕΡΑ ΣΠΗΛΑΙΑ-ΑΝΔΡΑ
Γνωρίζουμε ότι η καταγωγή του Ερμού είναι πολύ μακρινή και συνδέεται με την προϊστορική Ελλάδα, καθώς υπάρχουν στοιχεία που υποδεικνύουν ότι οι Ερμές, ή Ερμεία, (οι κατακόρυφοι λίθοι που χρησιμοποιούνταν για την οριοθέτηση περιοχών-ξερολιθιές-και ως οδοδείκτες για τους ταξιδιώτες) ήταν διαδεδομένες και στην προϊστορική Κρήτη.
Στην Κρήτη (σε οροπέδιο στο όρος Ίδη-Ψηλορείτης-υπάρχει αντίστοιχα το Ιδαίο Άντρο (αρχ. Ἰδαῖον Ἄντρον) ή Αρσένιο, όπου κατά την μυθολογία ανατράφηκε ο Δίας. (Εξ’ ου λεγόμενος και «Κρηταγενής»)
Τα δύο αυτά Ιερά σπήλαια γέννας Θεών, εκφράζουν και την φυσιοκρατική αντίληψη, που πηγάζει από το σεβασμό που είχαν οι Έλληνες για τη φύση.
Ένοπλος όρχησης.
Ιδαίον Ανδρον.
Την είσοδό του φύλαγαν οι Κουρήτες, που όταν ο μικρός Δίας έκλαιγε, χορεύοντας έντονο και γρήγορο χορό (Ένοπλος όρχηση), χτύπαγαν τα σπαθιά τους πάνω στις ασπίδες που κρατούσαν και μαζί με τους ήχους από τις πανοπλίες τους σκέπαζαν το κλάμα του βρεφικού Δία για να μην το ακούσει ο Κρόνος. (Ποντιακός χορός η πλοκή του οποίου είναι παρόμοια με αυτή που αναφέρει και ο Ξενοφών στην «Κύρου Ανάβαση»)
Κυλλήνιον Ανδρον.
«Και φαντάσου Ερμογέννη, τους σκληροτράχηλους εκδορείς χελυδωρείς να κρούουν τα τεράστια καύκαλα από τις χελώνες τις σιγής, να οριοθετούν τα θνητά από τα θεία, την επιπολαιότητα από τον σεβασμό, από τον θόρυβο στην ιερή σιγή”
Πλάτων – Νόμοι (7-815α) (815a) ὄρχησιν λέγοι. τὴν πολεμικὴν δὴ τούτων, ἄλλην οὖσαν τῆς εἰρηνικῆς, πυρρίχην ἄν τις ὀρθῶς προσαγορεύοι, τάς τε εὐλαβείας πασῶν πληγῶν καὶ βολῶν ἐκνεύσεσι καὶ ὑπείξει πάσῃ καὶ ἐκπηδήσεσιν ἐν ὕψει καὶ σὺν ταπεινώσει μιμουμένην, καὶ τὰς ταύταις ἐναντίας, τὰς ἐπὶ τὰ δραστικὰ φερομένας αὖ σχήματα, ἔν τε ταῖς τῶν τόξων βολαῖς καὶ ἀκοντίων καὶ πασῶν πληγῶν μιμήματα ἐπιχειρούσας μιμεῖσθαι· τό τε ὀρθὸν ἐν τούτοις καὶ τὸ εὔτονον, τῶν ἀγαθῶν σωμάτων (815β) καὶ ψυχῶν ὁπόταν γίγνηται μίμημα, εὐθυφερὲς ὡς τὸ πολὺ τῶν τοῦ σώματος μελῶν γιγνόμενον, ὀρθὸν…
Λατρευτική χρήση.
Η σπουδαιότητα του Ιδαίου Άνδρου τεκμηριώνεται και από γραπτές πηγές (Στην Κλασική εποχή, 5ος αι. π.Χ.), οι οποίες αναφέρονται στη λατρεία που ασκήθηκε στο σπήλαιο και της αποδίδουν μυστηριακό και χθόνιο χαρακτήρα. Για το σκοπό αυτό διαμορφώθηκε χώρος ΕΙΔΙΚΟΣ εντός του σπηλαίου με πλακόστρωση, για την τέλεση θυσιών. Σε επιγραφές φαίνεται επίσης ότι είχε εγκαθιδρυθεί ισχυρό ιερατείο, στο οποίο κρητικές πόλεις ήταν αναγκασμένες να καταβάλουν ετήσια εισφορά. Κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους (4ος αι. π.Χ.- 4ος αι. μ.Χ.), το σπήλαιο συνεχίζει να αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό λατρευτικό κέντρο ως τα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη (μέσα 4ου αι. μ.Χ.).
Αντίστοιχα στο Κυλλήνιον Άνδρον, η λατρευτική χρήση δεν συνάδει με τις ιδιότητες του Θεού Ερμή. Ο «Λόγος» βρίσκεται παντού γιαυτό και δεν υπάρχουν ναοί του Ερμή. Κατά την χαρτογράφησή του (Αννα Πετροχείλου) βρέθηκαν στην είσοδό του ορισμένα σκεύη που θα μπορούσε να τους αποδοθεί ότι είχαν χρήση τελετουργικού χαρακτήρα, χωρίς όμως αυτό να καταδεικνύει τη μονιμότητα του. Επιγράμματα με τον φαλλοφόρο Ερμή (έχουν διασωθεί άνευ φαλλου, σπασμένα από την οργή των μαινόμενων πρωτοχριστιανών) μας υπενθυμίζουν ότι ο λόγος είναι το εδραίο και ασφαλές και ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν σκανδαλίζονταν (Ο φαλλός σήμαινε τον Ορθό Λόγο που έφερε ο Ερμής, καθώς και την βλάστηση)
ΜΑΙΑ
Σύμφωνα με τους Ομηρικούς ύμνους, η Μαία ζούσε απομονωμένη στο σπήλαιο, στο Κυλλήνιον Ανδρον. Εκεί ενώθηκε με τον Δία. «Ζηνί τέκε κύδιμον Ερμήν, ιερόν λέχος εισαναβάσα» (= γέννησε στον Δία τον δοξασμένο Θεό Ερμή από τον ύπνο της στο ιερό κρεβάτι) (Ησιόδου, θεογονία, 938). Δεν είναι τυχαία φυσικά η νοηματοδότηση, όπως μας αναφέρει ο Σωκράτης στην ονοματοθεσία και στη σχέση Μαίας-μητέρας και Ερμή-εκφορά λόγου. Η διαλεκτική μέθοδος, μέσα από ερωτήσεις εκμαιεύει την γνώση που ενυπάρχει μέσα στο όν και δεν επιβάλει. Η Μαιευτική και η ελευθερία του Λόγου δεμένες ως μητέρα και παιδί.
Δημοσθένης, Υπερ Κτησιφώντος, Περί του στεφάνου
“τοὺς ὄφεις τοὺς παρείας θλίβων καὶ ὑπὲρ τῆς κεφαλῆς αἰωρῶν, καὶ βοῶν “εὐοῖ σαβοῖ”
(αρπάζοντας τους παρείες και κρατώντας τους πάνω από το κεφάλι και φώναζες «Ευοί Σαβοι» και χόρευες στο ρυθμό του)
[Σημ. σε αυτό το κομμάτι ο Δημοσθένης περιγράφει την λάθοπαιδεία που έλαβε ο αντίπαλός του στην δίκη Αισχύνης. Τον κατηγορεί ότι η μητέρα του, Γλαυκοθέα, τον μύησε σε λατρείες όπως αυτές του Διονύσου, του Ορφέα και του Σαβάζιου σύμφωνα με το τελετουργικό που περιγράφει. Ουσιαστικά διαβάλλει τον αντίπαλό του στο δικαστήριο αντιπαραθέτοντας την δική του ορθή παιδεία με αυτή του αντιπάλου του. Η λατρεία του Σαβάζη/ιου ήρθε από τη Θράκη και τη Φρυγία και έγινε γνωστή στην Αττική τον 5ο αι.]
ΧΕΛΩΝΗ-ΧΕΛΥΝΗ
Η χελώνα συμβόλιζε τη σιγή στην αρχαία Ελλάδα. Στην Ελληνική μυθολογία με το όνομα Χελώνη είναι γνωστή η Ορεάδα νύμφη από την Αρκαδία η οποία κατά τον Αίσωπο, έκανε το λάθος να μην καταδεχθεί να παραστεί στους θεϊκούς γάμους του Δία και της Ήρας. Για την περιφρόνησή της αυτή, οι θεοί την μεταμόρφωσαν στο ομώνυμο ζώο, τη Χελώνα, καταδικάζοντάς την έτσι σε αιώνια σιωπή (η χελώνα συμβόλιζε τη σιγή). Από το κέλυφός της ο θεός Ερμής κατασκεύασε την πρώτη λύρα τεντώνοντας χορδές στην κοίλη πλευρά του, δίνοντας πνοή, μελωδία. (Προσάρμοσε 7 χορδές από τον αριθμό των θυγατέρων του Άτλαντα, ενώ ο Ορφέας που την έλαβε από τον Απόλλωνα τις αύξησε σε 9 από τον αριθμό των Μουσών). Ως αντίτιμο διδάχτηκε την θεραπευτική τέχνη από τον Απόλλωνα και ο Ερμής ως αντίδωρο χάρισε την ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ μουσική.
Σε βαθύτερο επίπεδο εννόησης ο Ερμής καθιστά (όχι μόνος αλλά με την επέμβαση των ιεροφαντικών θεσμών) άθραυστον ως καύκαλο χελώνας, τουτέστιν αθάνατον πλέον, το αιθέριον σώμα του και του προσθέτει χορδές ώστε να παράγει ευμόρφους ήχους, δηλαδή γίνεται η συνένωση των ψυχικών κέντρων οπότε καθίσταται το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο ομαλό, χωρίς αναταράξεις, ώστε μεταφραζόμενο σε χρώματα ή ήχους παρέχει ευχάριστη οπτική ή ακουστική εικόνα. (Σήμερα η μετατροπή ενός πεδίου σε ζωγραφικό πίνακα με ήχους και μουσική είναι εικαστική πραγματικότητα). Η κατασκευή αυτού του αθραύστου, αθανάτου, οστρεΐνου αιθερίου σώματος επιτυγχάνεται με την χρηση-ενσωμάτωση «ηλιακών δυνάμεων», των οποίων Μεσίτης και μεταφορέας στην γη είναι ο Απόλλων.
ΣΕΛΗΝΗ
Ο Ερμής και η σχέση του με τη Σελήνη.
Το βράδυ που έκλεψε τους Απολλώνιους «ιερούς βους» μόλις την τέταρτη ώρα από τη γέννησή του, η Σελήνη βγήκε δυο φορές, για να τον διευκολύνει στη μετακίνησή του από την Πιερία μέχρι τα όρη της Κυλλήνης. Ο Ερμής αφού ενδύθηκε τα βόια δέρματα, όπως ο Ηρακλής στον πρώτο άθλο την λεοντή του, δεν μπορεί να κάνει πίσω. Ο Λόγος “ρει” ως νόηση (νόηση-νέο+έσις=ορμή προς το νέο) Η Σελήνη όπως μας λέει ο Σωκράτης έχει το ποιο μελωδικό όνομα. Εκ του: Σέλας ένον και νέον έχει αεί-Σέλα-ένο-νέο-αεια-Σελάναια-Σελάνα. Αυτό είναι διθύραμβος, τραγουδιέται, λέει ο Ερμογένης εντυπωσιασμένος από την εκφορά του ονόματός της από τον Σωκράτη.
O ΕΡΜΗΣ Κλέπτης και προστάτης των κλεπτών;
Ο Ερμής-μας μεταφέρουν ακόμη και σήμερα επιπόλαια-είχε τάση γενικά προς την κλοπή. Αντίθετα όμως βλέπουμε στην αρχετυπική μορφή-στις αρχικές αναφορές των ιδιοτήτων του Ερμή, να αναφέρετε ως αλεξίκακος ή αποτροπιακός Θεός ο οποίος φέρνει καλοτυχία από την κακοδαιμονία και προστατεύει από την κλοπή. (Ως «Προπύλαιος» και ως « στροφαίος» Ερμής-από τις στρόφιγγες των θυρών-και «επιστάτης των δρόμων»). Εξ’ ου και οι φυλακτικές ή αποτροπιακές απεικονίσεις του στους δρόμους και στα πρόθυρα των σπιτιών και οι αντίστοιχες επικλήσεις του, όπως λ.χ. «Ενόδιος», «Όδιος», «Αγήτωρ» στις περίφημες «Ερμές» τις «Ερμαίες Στήλες» (οι δίχως πόδια και χέρια τετράγωνες στήλες που συμβόλιζαν το εδραίο και ασφαλές, με προτομή του Θεού και φαλλό-που συμβόλιζε τον Ορθό Λόγο-οι οποίες «χαιρέτιζαν» τους ανθρώπους στις άκρες των δρόμων.
«σοί γὰρ ἔδωκε {τιμὴν} τιμὴν Φερσεφόνεια θεὰ κατὰ Τάρταρον εὐρὺν ψυχαῖς ἀενάοις θνητῶν ὁδὸν ἡγεμονεύειν. ἀλλά, μάκαρ, πέμποις μύσταις τέλος ἐσθλὸν ἐπ᾽ ἔργοις»
(Γιατί σε εσένα έδωσε τιμή η Φερσεφόνεια θεά να οδηγείς τις αέναες ψυχές κατά τον ευρύ Τάρταρο στην οδό των θνητών. Αλλά, μακάριε, ας πέμπεις στους μύστες εσθλό τέλος επι τα έργα)
Στην μυθολογία «κλέβω» σημαίνει οικειοποιούμαι, ενστερνίζομαι, δηλαδή ο Νέος Ερμής προσπαθεί να μάθει τις ενέργειες και τις δράσεις των Ολύμπιων Θεών, των δυνάμεων, ώστε να τίς εκφέρει ο ίδιος. Συναφώς, στη μυθολογία «φονεύω» σημαίνει «λαμβάνω την θέσιν του» Ξέσχισμα σάρκας, κατάποση αντιπάλου=σπαραγμός.
Στις Δωρικές κοινωνίες η μορφή μίας απάτης-κλοπής ήταν πολύ σημαντική και αποτελούσε μέρος του Εκπαιδευτικού συστήματος. Όπως γνωρίζουμε και από την δήλωση του Οδυσσέα στην Πηνελόπη (οδ.ψ.356-358) ήταν συνηθισμένο να μεγαλώνει ο ποιμένας τα κοπάδια του με κλοπή ή να κλέβει για να προσφέρει προίκα. Η εκπαιδευτική τακτική ήταν σημαντική γιατί θα μπορούσε το άτομο με αυτές τις ικανότητες αρπαγής, να αφαιρέσει τον οπλισμό του ανυποψίαστου αντιπάλου. Σε αυτούς τους «κλέπτες» ο Ερμής εμφανίζεται ως προστάτης.
Κηρύσσει και εκπροσωπεί το νόμο της δημιουργίας των γεγονότων και αυτό το ίδιο το μυστήριο όλων των μυστηρίων, δηλαδή τον «Λόγο». Εκφράζει έτσι με ένα αρχετυπικό τρόπο και τους απατηλούς δρόμους που κάποιες φορές ακολουθεί ο νους, καθώς εύκολα απατάτε και κάνει λάθη. (λόγιος, προστάτης των φιλοσόφων και ρητόρων)
κλῦθί μου εὐχομένου, βιότου τέλος ἐσθλὸν ὀπάζων ἐργασίαισι, λόγου χάρισιν καὶ μνημοσύνηισιν (άκουσε την προσευχή μου, και δώσε καλόν τέλος του βίου με τις εργασίες, τις χαρές του λόγου και με τις μνημοσύνες-τις ενθύμησες)
Στην εύνοιά του αποδίδεται το κάθε ανέλπιστο εύρημα («έρμαιον»). Η συμμετοχή του στο ανέλπιστο κέρδος, σε συνδυασμό με τις επικλήσεις του «Πολύτροπος και «Εριούνιος» αργότερα τον καθιέρωσαν και ως «Αγοραίο» και «Κερδώο» Θεό. Το πορτοφόλι στις απεικονίσεις αυτό συμβολίζει και όχι την λανθασμένη ιδιότητα της κλοπής που εστίασαν στους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Έτσι και ως Θεός του Εμπορίου, των συναλλαγών και της γλωσσικής επικοινωνίας που απαιτούν το bazzar, το παζάρι μεταξύ της ζήτησης και της προσφοράς του προσδόθηκε και η ιδιότητα της ραδιουργίας του λόγου ως ραδιουργίας στις συναλλαγές.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ιστορικός και συγγραφέας από το Αγύριο (Agira) της Σικελίας έγραψε κατόπιν παραγγελίας των Ρωμαίων, όπως μας πληροφορεί στην εισαγωγή του: ”Ο Ερμής ανακάλυψε πρώτος τα μέτρα και τα σταθμά, το νόμιμο κέρδος και τις απάτες που μπορούσαν να γίνουν μ’ αυτά» Η κοσμοποίηση του ειναι πλέον γεγονός. «Αφορμή δε προς την επιβολή ταύτην εχρησάμεθα μάλιστα μεν τη προς πραγματεία επιθυμία…έπειτα και τη εν Ρώμη χορηγία των προς την υποκείμενη υπόθεσιν ανηκόντων».
Την σκιώδη και περισσότερο ανθρώπινη όψη, καθώς στιγματίζεται ως πρώτος στην απάτη, το ψεύδος και την κλοπή υποστηρίχθηκε κυρίως από ξένους μελετητές οι οποίοι είχαν πρόσβαση στα μεταγενέστερα κείμενα ενώ σε όσα αρχαία είχαν, η κατανόησή τους ήταν επιφανειακή. Ο Βρετανός ακαδημαϊκός Ρ. Φ. Γουΐλετς γράφει τα εξής: «…ο Ερμής είναι ο πλέον συμπαθής, ο πλέον ασταθής, ο πλέον συγκεχυμένος, ο πιο πολυσύνθετος και επομένως ο πιο Έλληνας από όλους τους ολύμπιους θεούς». Μια περιγραφή που εγκλωβίζεται στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης, αυτό που απευθύνεται όπως η μυθολογία στον απλό άνθρωπο της αισθητής ύλης.
Αποσυμβόλιση κλοπής.
Η κρυμμένη αλήθεια που κατέχει ο συμβολισμός του Ερμή και ταυτόχρονα η Θεία τέχνη που υφάνθηκε καλούν να αισθανθεί ο μελετητής την αρχέγονη δόνηση που ανοίγει διαχρονικούς ορίζοντες. Η απομυθολόγηση της “περίεργης” κλοπής αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αλήθειας στην πορεία εκφοράς του λόγου.
Σπαργανωμένος την τέταρτη μόλις ώρα μετά τη γέννησή του (ένας συμβολισμός ότι έφερε την αρμονία στους ανθρώπους, γι’ αυτό και του αφιερώθηκε ως ιερός αριθμός το Τέσσετα, κάτι που ερμηνεύεται επίσης και με το ότι ο Θεός προσέφερε 4 δώρα στην ανθρωπότητα: τον Λόγο, την αγωνιστική τέχνη, τη μουσική κλίμακα και τη γεωμετρία. Για αυτήν την ιδιότητα έχει αφιερωθεί η τέταρτη ημέρα κάθε σεληνιακού μηνός, η λεγόμενη «Ερμού Τετράς», με προσφορές, αποθέσεις ειδικών πλακούντων) συνδέεται με την κλοπή.
Την πρώτη μέρα της ζωής του ο Ερμής-εκφορεύς του Θείου Λόγου-έκλεψε-εκμαίευσε (γιος της Μαίας, Διαλεκτικής) 50 ( ή 100) από τα ιερά βόδια –ηχόφθογγους από τον Απόλλωνα-Λόγο (Απόλλων, όλων φως). Τις πρώτες παιδικές κραυγές, τις πρώτες «Νότες» επικοινωνίας.
Από την Πιερία και αφού διέσχισε όλη την Ελλάδα-συλλέγοντας τις των Ελλήνων Διαλέκτους- κατέληξε στο σπήλαιον της Πύλου (πύλη-στόμα) και δύο από τα βόδια τα θυσίασε στους Θεούς και κράτησε τα δέρματα. Τεμαχίζοντάς τα σε 12 τμήματα (καθένα σε 6 τμήματα) ως προσφορά στους 11 Ολύμπιους θεούς. Έφαγε και αυτός το μερίδιο του ως 12ος Θεός. (Το Πάνθεον νοείται ως δωδεκάθεο, σε συμβολισμό του εγκατοικούντος στον Κόσμο Θείου, εξ ού και η αναπαράστασή του δια του Δωδεκάεδρου) ο Ερμής εγκαινιάζει έτσι το θυσιαστικό έθος κάτω από την αέναη προσπάθεια επικοινωνίας των ανθρώπων (εκφορά λόγου) μεταξύ τους αλλά και με τις δυνάμεις που επιδρούν και καθορίζουν την ζωή τους. (έλλογος-ορθός λόγος-Δίας).
Εσπαργανώθει μετά και ενώ ο Απόλλων ζήτησε την διαμεσολάβηση του Διός για την απώλεια ο έλλογος Ερμής του προσέφερε Λύρα εκ καύκαλου χελώνας (Χελύνη) ενδεδυμένη με το δέρμα του Κλεμένου βοδιού. Ο Απόλλων παίζοντας την λύρα ενθουσιάστηκε (με ευθυμία και χαρά άκουσε την εκφορά του λόγου-τη μουσικότητα του ποιητικού λόγου)
Η κλοπή των Ιερών βοδιών (βους=ζωική ενέργεια, θορυβώδης ήχος) συμβολίζει την ενέργεια των δονήσεων της γλώσσας-φωνής που έφερε ο Ερμής λόγος εκ του Απολλώνιου φωτός και παρέδωσε-παραδίδει σε εμάς τους θνητούς από τη γέννησή μας.
Τα δυο όρη ο Ζευς και η Ήρα (Ζήρεια, τόπος Ζεύξης) μας δηλώνουν μέσω των Ιδιοτήτων των Ολύμπιων Θεών (Ζευς=νόηση, Ήρα=αέρας) την δυνατότητα εκφοράς του λόγου.
Ο Ζευς, ως αιθέρας, νόηση, νόημα λόγου και η Ήρα ως αέρας, ροή, άνεμος που εμπεριέχεται ως ρεύμα στον αέρα και δημιουργεί ήχο.
Στη μέση, στο Άνδρο γέννησης, ο Ερμής, εκφέρων λόγος λειτουργώντας κρεπτικά (κλεπτικά) στην πορεία της ενηλικίωσης του παίρνει-αντλεί δυνάμεις που φέρουν και άλλοι Θεοί.
Από την Αφροδίτη, ως αγένειος έφηβος κρέπτει την πόρπη. Οι Ώρες, που ήταν οι εποχές του χρόνου, στόλισαν την Αφροδίτη με γυαλιστερά φορέματα, σμαραγδένια κοσμήματα και αυτήν την πολύτιμη πόρπη. Η Αφροδίτη έτσι επιβεβαίωνε με περίτρανο τρόπο τον χαρακτηρισμό της ως θεά του έρωτα. Με αυτή την «κλοπή» του ο Ερμής εμβαθύνει στην ομορφιά της επικοινωνίας των δύο φύλων-τον ερωτικό λόγο.
Από τον Ήφαιστο έκλεψε την πυράγρα, την λαβίδα για τα κάρβουνα-τεχνολογία που χρειάζεται ως άνδρας στην εργασία του.
Από τον Άρη (Θεό της μάχης και όχι του πολέμου) το ξίφος, σύμβολο αποκοπής των περιττών στη διαμάχη του διαλεκτικού λόγου. (κόπτει-αποκαλύπτει το ψεύδος και την παραπλάνηση)
Ενήλικος ως πολίτης συμμετέχει ενεργά-μαχητικά στα κοινά. Ο Απόλλωνας έτσι έπεσε για δεύτερη φορά θύμα του, όταν ο Ερμής του έκλεψε τα τόξα ( τόξα του Απόλλωνα ο” τοξικός θεός” με τα βέλη του, ο κριτικός-μαχητικός λόγος). Η συμμετοχή του Απόλλωνα στην διαδικασία της Αθανατοποίησης συμβολίζεται από την στάση στην πορεία του προς την Ελευσίνα στον ναό του Δαφνηφόρου Απόλλωνος (Δάφνη, το φυτό που είναι ως αειθαλές σύμβολο της Αθανατοποίησης) Η κατάθεση στεφάνων δάφνης επί των μνημείων των υπέρ πατρίδος πεσόντων, σημαίνει ότι αυτοί διά των ηρωικών πράξεών, πραγματοποίησαν μέγα εξελικτικό άλμα και Αθανατοποιήθησαν γενόμενοι Ήρωες υπό την θρησκευτική σημασία της λέξης, κατά το λεγόμενον του Ηρακλείτου: «Μόροι γάρ μέζονες, μέζονας μοίρας λαγχάνoυσιν»). Υπό αυτό το πρίσμα, η λύρα που κρατεί ο Απόλλων συμβολίζει την εργασία του επί της ψυχής καθώς συμμετέχει και Αυτός στην διαδικασία της Αθανατοποίησης.
Από τον Ποσειδώνα κλέβει την τρίαινα, ως Έλλην λόγος με την δύναμη της αέναης ροής του λόγου που ανοίγει τους ορίζοντες. Ο «χθονοσείστης» Ποσειδώνας κατέχει τα «κοίλα και τα ύπαντρα» της Γαίας, στα οποία προκαλείται η γένεσις και η κίνηση. Ο Ερμής γεννημένος στο Ιερό σπήλαιο, «κλέβει» και μεταδίδει και αυτές τις γνώσεις. Η Τρίαινα συμβολίζει την τρισυπόστατη Θεϊκή αρχή και τις αρχές των αντίστοιχων συμπαντικών και πλανητικών διαστάσεων που αυτοί εποπτεύουν. Υποδεικνύει τόσο την άρρηκτη σχέση των ορατών και των αοράτων, όσο και την ανεξερεύνητη και τρομακτική φύση των υδάτων, που ομοιάζουν προς τα ανεξέλεγκτα ανθρώπινα συναισθήματα. (Η τρίαινα συμβόλιζε τα τέσσερα στοιχεία, έκαστο με κάθε άκρο-αιχμή της κατασκευής της. Το Ύδωρ, το Πυρ και ο Αήρ συμβολίζονται με τις τρεις αιχμές, η Γη συμβολιζόταν με το στέλεχος της Τρίαινας. Τα τρία άκρα αιχμές της Τρίαινας ενώνονται σε ένα σταυρό). Ο Ποσειδώνας κινεί με όλους τους τρόπους τα ρέοντα και ως επόπτης των ψυχών είναι εμψυχωτής. Ο Ερμής ως ψυχοπομπός γνωρίζει τις ψυχικές δυνάμεις, τα συναισθήματα, τον λόγο εκφοράς τους.
Ευ-γένειος ( φέρων γενειάδα) σε ώριμη ηλικία, κλέβει από τον Δία το κυρηκιον της σοφίας. Την εργασία του Δία επί του ψυχικού επιπέδου, του τριμερούς υλικού δηλαδή σωματίου που αποτελεί την έδρα των ψυχικών λειτουργιών (η ψυχή αποτελείται από το ψυχικόν άτομον συν τον επενδύτην του, το Αιθέριον σώμα). Το ψυχικό άτομο είναι ένα βασικό σωμάτιο της ύλης, το μικρότερο, το «άτομον των φιλοσόφων», το οποίον επωαζόμενο εντός του αιθέρος από διμερές καθίσταται τριμερές, και πάλι, απορροφώντας αιθερικάς δυνάμεις (κατά το Ορφικόν: «κυούμενον και κύον εντός του αιθέρος») αθανατοποιείται, καθίσταται ανθεκτικό, δηλαδή χρυσούν ενώ πριν, η ψυχή έχουσα φυσιολογία ανάλογη των φυτών, συμβολίζεται ως ξύλο π.χ. ο Ασκληπιός, που είναι μαζί με την Εκάτη ο Θεός του ιδικού μας ανεξέλικτου κόσμου, εργάζεται διά την Αθανατοποίηση της ψυχής βεβαίως στα προκαταρκτικά στάδια, δηλαδή στον καθαυτό δικό μας αισθητό χώρο.
Οι μυστηριακές τελετές στην αρχαιότητα διαδραματίζονταν πάντα σε σχέση με κάποιον μύθο, παρέχοντας μόνο στους μύστες, τα κλειδιά ερμηνείας που θα αποκάλυπταν στον μυημένο, μία ανώτερη γνώση. Ο Ερμής αντλεί και κομίζει σε εμάς τους θνητούς ως κήρυκας της νόησης (Δωρητής της νοήσεως και της επικοινωνίας) τον αόρατο ιστό που δομείται όλο το πολιτιστικό μας εποικοδόμημα.
Ανεξάρτητα πάντως, από το ποια θεότητα κρατά το Κηρύκειο στα χέρια της, ο Σεράπης, ο Ασκληπιός ή ο Ερμής, ο Υδράργυρος ή ο Ασκουλαπιός, αντανακλούσε το ίδιο πράγμα: την πανανθρώπινη αρχή της επικοινωνίας μέσω του Λόγου.
Ακούς τους θρύλους να στο μολογάνε;
Πηγές-Παραπομπές-Σημειώσεις
Ακούς τους θρύλους να στο μολογάνε:
“Εδώ ψηλά το βουνό ήταν νησί και ο κάμπος κάτου θάλασσα”.
ΓΗ = Στερεή Κατάσταση = Ψυχολογική Λειτουργία Αίσθησης
ΥΔΩΡ = Υγρή Κατάσταση = Ψυχολογική Κατάσταση Συναισθήματος
ΑΗΡ = Αέρια Κατάσταση = Ψυχολογική Λειτουργία Σκέψης και Διανόησης
ΠΥΡ = Ενεργειακή Κατάσταση = Ψυχολογική Κατάσταση Διαισθήσεως και Θείων Ιδεών.
Από τον Ομηρικό Ύμνο στον Ερμή:
Μούσα, τραγουδήστε από τον Ερμή, τον γιο του Δία και της Μαίας, άρχοντα της Κυλλήνης και της Αρκαδίας, πλούσια σε κοπάδια, ο αγγελιοφόρος των αθάνατων που έφερε η Μαία, η πλούσια ντυμένη νύμφη, όταν ενώθηκε ερωτευμένη με τον Δία, – – μια ντροπαλή θεά, γιατί απέφυγε τη συντροφιά των ευλογημένων θεών και έζησε μέσα σε μια βαθιά, σκιερή σπηλιά. Εκεί ο γιος του Κρόνου συνήθιζε να ξαπλώνει με την πλούσια-ντυμένη νύμφη, αόρατη από τους θανάτους θεούς και τους θνητούς ανθρώπους, στους νεκρούς της νύχτας, ενώ ο γλυκός ύπνος πρέπει να κρατήσει τη λευκή οπλισμένη Ήρα. Και όταν ο σκοπός του μεγάλου Δία καθορίστηκε στον ουρανό, ελευθερώθηκε και ένα αξιοσημείωτο πράγμα έγινε. Για τότε γεννήθηκε ένας γιος, με πολλές βάρδιες, αδίστακτα πονηριά, ληστής, οδηγός βοοειδών, φέρνοντας όνειρα, παρατηρητής τη νύχτα, κλέφτης στις πύλες, που σύντομα έδειχνε υπέροχες πράξεις μεταξύ των αθάνατων θεών .
Ο Ερμής ορίζεται συνήθως σε σχέση με τη Θεά Εστία και τη Θεά Αθηνά, ως Εντοπιότητα/Κίνηση και Σοφία/Λόγος αντιστοίχως.
Ιερό ζώο του ο σκύλος και ιερά πτηνά ο γλάρος (λάρος, για τη γλυκύτητα του λόγου, για το «ηδύ λαρόν») και ο πετεινός.
Ιερό χρώμα του το αργυρό και μέταλλό του ο υδράργυρος (υγρός άργυρος).
Σύμβολά του είναι το Κηρύκειο, έμβλημα των γοργόφτερων αγγελιαφόρων, και τα φτερωτά σανδάλια. (εξ ού και καλείται «πτηνοπέδιλος» στον XVIII Ορφικό Ύμνο),
Το Ιερό Κηρύκειο είναι ένα σύμβολο πανάρχαιο, μυστηριακό και θεραπευτικό που αποτελείται από μία ράβδο πτερυγοφόρο, πλαισιωμένη από δύο φίδια που περιπλέκονται με τέσσερα σημεία επαφής μεταξύ τους, σε συμβολισμό των τεσσάρων Ιερών Στοιχείων (Γη, Αέρας, Πυρ, Ύδωρ), καθώς και της ειρηνοποίησης των αντιθέτων.
Οι κήρυκες στην αρχαιότητα ήταν μια ιδιαίτερη τάξη υπαλλήλων ή υπηρετών που είχαν σαν καθήκον την εξαγγελία των μηνυμάτων και διαταγών της πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Όπως οι Ολύμπιοι θεοί είχαν σαν αγγελιαφόρο τους κήρυκα τον Ερμή, έτσι και οι αρχαίοι Έλληνες, από τους Ομηρικούς χρόνους, είχαν τους κήρυκές τους, τους μεσάζοντες δηλαδή μεταξύ της ανώτερης εξουσίας και του λαού. Τα καλύτερα προσόντα για την ανάδειξη και διορισμό ενός τέτοιου κήρυκα ήταν η γλυκειά (λιγύφθογγος, ηερόφωνος, εύφωνος) και δυνατή φωνή, όπως π.χ. του Στέντορα, του «χαλκεόφωνου» ήρωα του Τρωικού πολέμου που αναφέρει στην Ιλιάδα ο Όμηρος, ο οποίος, όπως λέγεται, είχε μια δυνατή φωνή όσο 50 ανδρών και από το όνομα του οποίου παράγεται η γνωστή έκφραση «στεντορεία φωνή».
Σύμφωνα με το Θουκυδίδη, το κηρύκειο των κηρύκων «όπερ ειώθασι φέρειν οι κήρυκες κατ’ αυτών» (αυτό δηλαδή που φέρουν κατά συνήθεια μαζί τους οι κήρυκες) ήταν «ξύλον ορθόν, έχων εκατέρωθεν δύο όφεις περιπεπλεγμένους και αντιπροσώπους προς αλλήλους.
Το Κηρύκειο επίσης συμβολίζει το «δέντρο της ζωής», ενώ άλλοι το ταυτίζουν με τα «ενεργειακά κέντρα του ανθρωπίνου σώματος», με άξονα την σπονδυλική μας στήλη, που η φιλοσοφία της Ανατολής αποκαλεί chakras, και η Δυτική άποψη ταυτίζει τα chakras, με τους ενδοκρινείς αδένες (ID κατά τον Φρόιντ «Εκείνο», επινεφρίδια, ηλιακό πλέγμα, σπλήνα, θυρεοειδή, υπόφυση, επίφυση κλπ.). το σύμβολο είναι τόσο αρχαίο που είναι σχεδόν αδύνατο να διαπιστωθεί πότε εμφανίστηκε.
Το Κηρύκειο σε υψηλότερο επίπεδο συμβολίζει το Νέο Θείο Πνευματικό οργανισμό και κοσμείται από φτερά διά να μάς δείξει ότι ο οργανισμός αυτός έχει αναπτύξει την ταχεία αυτόνομον κίνηση. Ανάλογα σημαίνει και το κύριο σύμβολο του Αθανάτου οργανισμού, ο Πήγασος, αλλά και ο ίδιος ο Ερμής που φορά πτερωτά υποδήματα και πτερωτόν πίλον.
Ανεξάρτητα από το ποια θεότητα το κρατά στα χέρια της, ο Σεράπης, ο Ασκληπιός ή ο Ερμής, ο Υδράργυρος, ο Caduceus ή ο Ασκουλαπιός, αντανακλούσε πάντα το ίδιο πράγμα: την αρχή της παγκόσμιας επικοινωνίας, τον άξονα του κόσμου, πάνω και κάτω, μεταξύ των οποίων ο ουρανός και η γη, οι νόμοι της γνώσης η εξέλιξη και η ίαση, καλούν για Αρμονία.
Τα «Έρμαια» εορτάζονταν σε σειρά ελληνικές πόλεις (Σπάρτη, Αθήνα, Πελλήνη Αχαΐας, Φενεός, Κυλλήνη, Δήλος αρκαδικές πόλεις, Τανάγρα κ.ά.), με γυμνικούς αγώνες και λαμπαδηφορίες παιδιών και εφήβων.
Μεγάλα λατρευτικά κέντρα του υπήρξαν ο Αίνος της Θράκης (όπου λατρεύτηκε ως πολιούχος θεός), η Ίμβρος (με μυστήρια στο όνομά του με την επίκληση «Ίμβραμος») και η αρκαδική Φενεός. Προς τιμή του, ως «Αγωνίου» Θεού, ως προστάτη των παλαιστρών και των γυμναστηρίων.
Η βοιωτική παράδοση θέλει τον Ερμή γεννημένο στο όρος της Βοιωτίας Κηρύκειον και ανατραφέντα από ένα δένδρο που λεγόταν Ανδράχνη. Στην «Ολύμπια» Λατρεία λατρεύεται ως ο φιλότεχνος κήρυξ των θεϊκών αγγελμάτων, δωρητής της νοήσεως και της επικοινωνίας ενώ στην εύνοιά του αποδίδεται το κάθε ανέλπιστο εύρημα («έρμαιον»).
“Χόρευε δ’ αμϕι σάν κιθάραν Φοίβο ποικιλόθριξ νεβρός, υψικομών πέραν Χαίρουσ’ άϕρονι μολπά”.
Ευριπίδου “Αλκιστις” 579
θυμίαμα λίβανον
Κλῦѳί μου, Ἑρμεία, Διὸς ἄγγελε, Μαιάδος υἱέ, παγκρατὲς ἦτορ ἔχων, ἐναγώνιε, κοίρανε ѳνητῶν,
εὔφρων, ποικιλόβουλε, διάκτορε ἀργειφόντα,
πτηνοπέδιλε, φίλανδρε, λόγου ѳνητοῖσι προφῆτα,
γυμνάσιν ὃς χαίρεις δολίαις τ’ ἀπάταις, οφιοῦχε,
ἑρμηνεῦ πάντων, κερδέμπορε, λυσιμέριμνε,
ὃς χείρεσσιν ἔχεις εἰρήνης ὅπλον ἀμεμφές,
Κωρυκιῶτα, μάκαρ, ἐριούνιε, ποικιλόμυѳε,
ἐργασίαις ἐπαρωγέ, φίλε ѳνητοῖς ἐν ἀνάγκαις,
γλώσσης δεινὸν ὅπλον τὸ σεβάσμιον ἀνѳρώποισι•
κλῦѳί μου εὐχομένου, βιότου τέλος ἐσѳλὸν ὀπάζων
ἐργασίαισι, λόγου χάρισιν καὶ μνημοσύνηισιν.
Άκουσέ με, Ερμεία, άγγελε του Διός, υιέ της Μαίας,
που έχεις παγκρατές ήτορ(καρδιά), εναγώνιε, κοίρανε των θνητών, εύφρωνα, ποικιλόβουλε, διάκτορε, αργειφόντα, πτηνοπέδιλε, φίλανδρε, δια λόγου προφήτη για τους θνητούς, που χαίρεσαι με γυμνάσια και δόλιες απάτες, που κατέχεις την τροφή, που ερμηνευείς τα πάντα, κερδέμπορε, που λύνεις της μέριμνες, που έχεις στα χέρια σου το αμεμφές όπλο της ειρήνης, Κωρυκιώτα, μάκαρ, εριούνιε, με τους ποικίλους μύθους, επαρωγέ των εργασιών, φίλε των θνητών στις ανάγκαις, που δίνεις στους ανθρώπους της γλώσσας το δεινό & σεβάσμιο όπλο.
Άκουσέ εμένα που εύχομαι, χάρισέ μου εχθλό τέλος του βίου και των εργασιών μου, την χάρη του Λόγου και μνημοσύνη.
ΨΥΧΟΔΡΑΜΑ
Ο Πύργος Μπόλλινγκεν (Ελβετία) κτίστηκε από τον Ελβετό ψυχίατρο Κάρλ Γιούγκ. Είναι ένα μικρό κάστρο λίγο έξω από το χωριό Bollingen στη βόρεια ακτή της λεκάνης Obersee (Άνω Λίμνη), στη Λίμνη της Ζυρίχης. Το 1950, με την ευκαιρία των 75ων γενεθλίων του, ο Γιουνγκ χάραξε στις τρεις πλευρές ενός πέτρινου κύβου κάποιες επιγραφές. Στη δεύτερη πλευρά του κύβου απεικονίζεται ο Τελεσφόρος και περιβάλλεται από ελληνική επιγραφή:
«Ὁ Αἰὼν παῖς ἐστι παίζων, πεττεύων· παιδὸς ἡ βασιληί» • Τελεσφόρος διελαύνων τοὺς σκοτεινοὺς τοῦ κόσμου τόπους, καὶ ὡς ἀστὴρ ἀναλάμπων ἐκ τοῦ βάθους, ὁδηγεῖ «παρ’ Ἠελίοιο πύλας καὶ δῆμον ὀνείρων». [«Ο Αιώνας (Χρόνος) είναι παιδί που παίζει, και παίζει πεσσούς (ζάρια)· του παιδιού είναι η βασιλεία» • Τελεσφόρος διελαύνων τους σκοτεινούς του κόσμου τόπους, και ως αστήρ αναλάμπων εκ του βάθους, οδηγεί «από τις πύλες του Ήλιου και των ονείρων τη γη».]
- Στο πάνω μέρος (πάνω από τον Τελεσφόρο) είναι το υπ’ αριθ. 52 απόσπασμα του Ηρακλείτου και ενδιάμεσα το αλχημιστικό σύμβολο του Κρόνου.
- Στο κάτω μέρος (κάτω από τον Τελεσφόρο) πρόκειται για το απόσπασμα της Οδύσσειας, (Ραψωδία ω, στ. 10-11) και αναφέρεται στον ψυχοπομπό Ερμή που οδηγεί τις ψυχές των δολοφονηθέντων μνηστήρων, που αφού πέρασαν τις πύλες του Ήλιου και τη γη των Ονείρων, έφτασαν στο Ασφοδελό Λιβάδι […] είναι αφιερωμένο στον Άρη με το σύμβολό του να βρίσκεται ανάμεσα στο κείμενο.
- Το αριστερό τεταρτημόριο είναι αφιερωμένο στον Ήλιο-Δία (με τα αντίστοιχα σύμβολα) και συμβολίζει το αρσενικό.
- Το δεξιό τεταρτημόριο είναι αφιερωμένο στην Σελήνη-Αφροδίτη και συμβολίζει το θηλυκό.
Τα δύο αυτά τεταρτημόρια σχετίζονται με τον αλχημιστικό «Ιερό Γάμο». Στο κέντρο, στον μικρότερο κύκλο, βρίσκεται ο μικρός Τελεσφόρος.
