Οι γεωλογικές δυνάμεις που δημιούργησαν την οροσειρά της Πίνδου, άρα και των Αγράφων, χάρισαν στην πατρίδα μας «χαρακτηριστικά» Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και Οικοσυστήματα υψηλής Οικολογικής σημασίας, η ποιότητα των οποίων και ο χαρακτηρισμός τους ως τόποι NATURA δεν φαίνεται να έχει εκτιμηθεί δεόντως από την Κεντρική Διοίκηση του Κράτους αλλά και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (Περιφερειακά και Δημοτικά Συμβούλια της περιοχής).

    Αυτά αν κρίνουμε από όσα γνωρίζουμε, όσα ακούμε και όσα μαθαίνουμε σε ότι αφορά την αδειοδότηση Αιολικών Πάρκων όπου για πρώτη φορά παγκοσμίως αδειοδοτούνται Ανεμογεννήτριες σε υψόμετρα 800 μέτρων και ψηλότερα, από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ).  Η ΡΑΕ έχει ήδη χορηγήσει 28 άδειες για την δημιουργία Αιολικών Πάρκων στην περιοχή (το 80% στις Κορυφογραμμές από την πλευρά της Καρδίτσας) και άλλες τόσες άδειες για την περιοχή του Καρπενησίου...

    Μαθαίνουμε ότι σχεδιάζεται να «καρφωθούν» στις κορυφογραμμές των ιστορικών και πανέμορφων Αγράφων πάνω από 300 ανεμογεννήτριες (....και άλλες 1200 και πλέον ακούγονται για τα Πιέρια, το Βέρμιο και την Κρήτη...!!!) παρέα με περίπου 80 πυλώνες υψηλής τάσης μόνο στα Άγραφα.  Διάλεξαν μάλιστα «την πιο φτηνή για τον εργολάβο εναέρια διαδρομή» των καλωδιώσεων 3.800 μέτρων, μεταφοράς Υψηλής Τάσης (Υ.Τ.) 150 KV, μήκους 17.117,60 m, η οποία θα διέρχεται βόρεια του οικισμού Ανθηρό και δυτικά της Καστανιάς, η οποία τελικά θα συνδέεται με την υφιστάμενη γραμμή μεταφοράς Υ.Τ. της Δ.Ε.Η. «ΠΛΑΣΤΗΡΑΣ-ΛΑΜΙΑ».  Η εναέρια καλωδίωση Υ.Τ. (από την Καστανιά Καρδίτσας) θα είναι ορατή από το Νιοχώρι και από άλλα σημεία στην περίμετρο της Λίμνης Πλαστήρα...

    Ας δούμε όμως τι γίνεται σ’ αυτές τις περιπτώσεις από την άποψη των Περιβαλλοντικών αλλά και των Κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων για την ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Θεσσαλίας και Ιδιαίτερα των Αγράφων.

    Αρχικά θα πρέπει να τονίσουμε ότι εδώ πρόκειται για μια περίπτωση αξιοπρόσεκτης «αυθεντικότητας» φυσικού Τοπίου που προσφέρεται από μία ιδιαίτερη κορυφογραμμή και χαρακτηριστικό γεωλογικό σχηματισμό όπως είναι η «Κοιμωμένη» των Αγράφων, ορατή από κοντά, αλλά και από πολύ μακριά εντός του Θεσσαλικού κάμπου...

    Προβλέπονται ανεμογεννήτριες ύψους μέχρι και 140 μέτρων, οι οποίες θα στέκονται «καρφωμένες» στο στομάχι της πολυαγαπημένης σε εμάς τους Θεσσαλούς «Κοιμωμένης»..., ορατές από πολλά χιλιόμετρα μακριά προκαλώντας αρχικά μια «εθνικής κλίμακας» οπτική ρύπανση και όχληση, αλλά και δυσφορία.

    Τα ορεινά Τοπία και κάθε «άθικτο» τοπίο χαρακτηρίζονται από τις γραμμές του ορίζοντα (skylines) οι οποίες παραμένουν «μοναδικές» για κάθε τόπο, κάθε ντόπιο και για κάθε παρατηρητή...  Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες απαγορεύεται η οποιαδήποτε αλλοίωση των κορυφογραμμών, για οποιονδήποτε λόγο.  Γενικά τα αιολικά πάρκα που χωροθετούνται σε λιγότερο σημαντικά Τοπία από την «αισθητική» άποψη όπως είναι οι περιαστικές και βιομηχανικές περιοχές δεν προκαλούν την ίδια όχληση με εκείνα που εγκαθίστανται σε ευαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα, γεωλογικούς σχηματισμούς ιδιαίτερου κάλλους, ιστορικούς τόπους, κ.λπ.

    Ειδικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στην Βρετανία από Κρατικούς φορείς απέδειξαν ότι τα αιολικά πάρκα ανοικτής θαλάσσης χαρακτηρίζονται από σχεδόν μηδενικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις..., σε αντίθεση με τις χερσαίες εγκαταστάσεις όπου παρουσιάζουν προβλήματα «αλλοίωσης του τοπίου» και ελαφρές έως βαρύτερες διαταράξεις των χερσαίων οικοσυστημάτων (κατά περίπτωση "τόπου"....) με προεκτάσεις στην άμεση και περιμετρική τουριστική ή αγροκτηνοτροφική δραστηριότητα.

    Εκτός από τις ανεμογεννήτριες, οι πυλώνες και οι καλωδιώσεις που προβλέπονται για την περιοχή των Αγράφων αναμένονται να ζώσουν το κεφάλι της «Κοιμωμένης»... ενώ ακολουθούν πολλά ακόμη προβλήματα, όπως:

• Αποψιλώσεις περιοχών, όπου εγκαθίστανται τα αιολικά πάρκα (500 - 600τ.μ. ανά ανεμογεννήτρια), ενώ ιδιαίτερη είναι η επίπτωση σε δασικά οικοσυστήματα (όπως τα ελατοδάση των Αγράφων), και τα πλούσια σε πανίδα και χλωρίδα υπαλπικά οικοσυστήματα.
• Διανοίγεται εκτεταμένο δίκτυο δρόμων προσπέλασης προς κάθε Ανεμογεννήτρια και προς κάθε Πυλώνα στη φάση κατασκευής (μεταφορές, εργοτάξια, κλπ) και για τα χρόνια συντήρησης.
• Συνήθως μετά από μια 15ετία τα Αιολικά Πάρκα εγκαταλείπονται και η συνήθης "ανεξέλεγκτη" πρακτική είναι να μην τηρούνται οι Περιβαλλοντικοί όροι αφαίρεσης τους και αποκατάστασης του Τοπίου, ώστε να εγκαταλείπονται, να μετατρέπονται σε νεκροταφεία σκουριασμένων σιδερικών και να ρυπαίνουν...
• Στη χώρα μας οι Περιβαλλοντικοί Όροι που αποφασίζονται, δεν τηρούνται στο έπακρον, δεν υπάρχει "τακτικός - σοβαρός και αξιόπιστος περιβαλλοντικός έλεγχος" και τα παραδείγματα δεν είναι λίγα σε ολόκληρη την επικράτεια.
• Οι επιπτώσεις στην πτηνοπανίδα για ενδημικά και σπάνια είδη της περιοχής ή τα διερχόμενα από την εγκατάσταση του Αιολικού Πάρκου, συχνά αναφέρονται ως υπαρκτές αλλά συγκριτικά με άλλες ενεργειακές δραστηριότητες οι οποίες προκαλούν τοξικές εκπλύσεις και εκπομπές στα εδάφη, στο υπέδαφος στα νερά, στις καλλιέργειες ή στην ατμόσφαιρα (π.χ. Λιγνιτικές, Πυρηνικά εργοστάσια, κλπ) κρίνονται ως μικρότερης σημασίας...

    Οι κορυφογραμμές γύρω από την Λ. Πλαστήρα, σπάνιο Τοπίο με ξεχωριστή αισθητική "γλυπτού μνημείου της φύσης" και με συνεχώς αυξανόμενη την προτίμηση των επισκεπτών, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, παραμένουν φυσικές, άθικτες και άκρως γοητευτικές...!!

    Εφόσον εγκατασταθούν τα Αιολικά Πάρκα, η εικόνα θα αλλάξει και είναι περισσότερο από βέβαιο ότι θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις για την τουριστική οικονομία της περιοχής, η επισκεψιμότητα θα υποστεί μείωση, η δε ξενοδοχειακή δραστηριότητα θα επηρεαστεί σημαντικά.  Οι ξενοδόχοι της περιοχής θα έπρεπε να ήταν οι πρώτοι που θα έπρεπε να ενημερωθούν, να αντιληφθούν το τι ακριβώς συμβαίνει και να ενεργοποιηθούν άμεσα.

    Η δημιουργία Αιολικών Πάρκων σε «παρθένες» φυσικές περιοχές και σε αισθητικά τοπία όπου για πολλές δεκαετίες έχει αναπτυχθεί μια φιλική προς το περιβάλλον μορφή οικολογικής και ήπιας αναψυχής προς όφελος της τοπικής κοινωνίας και οικονομίας, μπορεί να αποτελέσει αιτία «δυσφήμισης» και υποβάθμισης μιας ολόκληρης περιοχής ακόμα και σε κλίμακα περιφέρειας, μόνο και μόνο επειδή έχει παρενοχληθεί το «σκηνικό» του άμεσου χώρου και του πέριξ πολύτιμου «μακροτοπίου»...

    Σε περίπτωση ανάφλεξης ατράκτου, η πυρόσβεση είναι δύσκολή έως αδύνατη και οι ανεμογεννήτριες αφήνονται να καούν μέχρι τέλους, γεγονός που για μια ορεινή και δασική περιοχή αποτελεί τεράστιο κίνδυνο πυρκαγιάς με όλα τα επακόλουθα.  Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα τελευταία χρόνια οι δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας συμβαίνουν και σε μεγαλύτερα πλέον υψόμετρα από τα συνηθισμένα, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν (ξηρασία, αυξημένες μέσες θερμοκρασίες θέρους, κ.λπ.).

    Επίσης οι επιπτώσεις από τα καλώδια υψηλής τάσης είναι πολλές που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία όταν διατρέχουν φυσικά οικοσυστήματα και κατοικημένες περιοχές της υπαίθρου, με αναφορές στα ηλεκτρομαγνητικά πεδία και την ανθρώπινη υγεία, σε επιπτώσεις στην πτηνοπανίδα της περιοχής, τις πυρκαγιές από σπινθήρες και αναφλέξεις, κ.λπ.

    Δεν κάνω αναφορά στις Περιβαλλοντικές Μελέτες που έχουν συνταχθεί ενώ έχουν εγκριθεί και οι Περιβαλλοντικοί όροι για τα εν λόγω Αιολικά Πάρκα στα Άγραφα, αλλά:

• οι ελλείψεις τους,
• οι καθυστερήσεις έγκρισής τους,
• η μη επικαιροποίησή τους με νέα επιστημονικά δεδομένα (στηρίζονται σε παλιές Μελέτες μέχρι και μια 10ετία),
• η έλλειψη ανοικτής διαβούλευσης ώστε να δίδεται δημοσιότητα και ευκαιρία για ευρύτερη συμμετοχή των πολιτών, οι πιέσεις που φαίνεται να δέχονται η Περιφέρεια και οι Δήμαρχοι από τις Επιχειρήσεις εγκατάστασης αιολικών πάρκων και την Κεντρική Κυβέρνηση,
• η περιφρόνηση κοινωνικών ομάδων όπως οι ορειβατικοί σύλλογοι, κατοίκων των χωριών των Αγράφων, του ορεινού πρωτογενούς τομέα και κυρίως της κτηνοτροφικής παραγωγής που έχουν απομείνει, των φορέων της τοπικής τουριστικής οικονομίας (όσων έχουν πραγματικά αφυπνιστεί....), των Περιβαλλοντικών οργανώσεων και των οργανώσεων των πολιτών,

προκαλούν και απολήγουν στο σύνολό τους σε ένα «συνονθύλευμα» από ανεπαρκείς μελέτες και βεβιασμένες αποφάσεις με πολλές παραλείψεις, με μπόλικο πολιτικό παρασκήνιο, γέννημα μόνιμης έλλειψης Χωροταξικόυ Σχεδίου για την χώρα, έλλειψης συγκριτικών μελετών και επιλογών όπως π.χ. η υδροηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με την δυνατότητα δημιουργίας αιολικών πάρκων στη χώρα, ή με τα θαλάσσια αιολικά πάρκα, τις παραγωγές ηλεκτρικού ρεύματος από φυτικές βιομάζες, κ.λπ.

    Οι πλέον σύγχρονες προδιαγραφές για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών και Κοινωνικοοικονομικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ και ΜΠΚΕ) σε χώρες που σέβονται τον Φυσικό τους πλούτο και τα Τοπία τους, περιλαμβάνουν και την επιστημονική "Αξιολόγηση του Τοπίου" (γνωστή διεθνώς και ως μέθοδος ή μέθοδοι του "Landscape Evaluation"...) πρακτικές εφαρμογές που δεν εφαρμόζονται στη χώρα μας, πλην ίσως κάποιων ειδικών περιστάσεων όπως στις ΜΠΕ για τα Φράγματα Μεσοχώρας, Γλύστρας και Συκιάς στον Άνω Αχελώο στην δεκαετία του 80' από την ΔΕΗ ή της Κρύας Βρύσης στα Τρίκαλα (από την ομάδα Αλ. Παρασκευόπουλου, Σ. Σεκλιζιώτη και πολλών ακόμη ειδικών Μελετητών).

    Οι εναλλακτικές πηγές Ενέργειας στις μέρες μας είναι αρκετές για να εστιάσει και να επιλέξει η χώρα και ιδιαίτερα όταν η προστασία του αυθεντικού της ορεινού Τοπίου αποτελεί αναγκαιότητα για να σωθούν μαζί μ’ αυτό και τα μοναδικά οικοσυστήματα του τόπου, αλλά και η φιλική προς το περιβάλλον τουριστική οικονομία και αναψυχή, ο τοπικός πολιτισμός, η παράδοση και οι τοπικές κοινωνίες (όσες ακόμα επιμένουν να μένουν στην απομακρυσμένη ορεινή Ελλάδα...)..

    Είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο που βάζουμε "βιαστικά και τόσο επιπόλαια" τις επενδύσεις πριν από την Εθνική Χωροταξική πολιτική, έτσι χωρίς σοβαρό "επενδυτικό σχέδιο και χωρίς νομικό πλαίσιο".  Η Χώρα βαδίζει χωρίς "ολοκληρωμένο" Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο, Χωρίς αντίστοιχο Προσδιορισμό των Χρήσεων γης και χωρίς Περιβαλλοντικές Πολιτικές προσαρμοσμένες αφενός στις ανάγκες της και αφετέρου στην ανάπτυξη με αειφορία.

    Μόλις προχθές πήγαμε να παρουσιάσουμε αναπτυξιακό σχέδιο στην ΕΕ και στους δανειστές και δυστυχώς εκτεθήκαμε ανεπανόρθωτα για μία ακόμα φορά....!!  Η "στολισμένη" με αέρα κοπανιστό και ανεδαφικές φλυαρίες "εθνική μας προχειρότητα και ανοησία" δεν θα καταφέρουν να ξεγελάσουν κανέναν κουτόφραγκο και κανέναν σκεπτόμενο "ιθαγενή" και θα γευόμαστε την απόρριψη ως "ασόβαροι" και "ασεβείς" προς τον ίδιο μας τον τόπο...

Για να φέρεις ανάπτυξη, πρέπει πρώτα απ' όλα να την πιστεύεις...!!!

Σταμάτης Σεκλιζιώτης
Γεωπόνος (ΑΠΘ) – Αρχιτέκτων Τοπίου
Δρ του Τεχν/κού Πανεπιστημίου Birmigham (MPhil & PhD)

Λίμνη Πλαστήρα με φόντο την Κοιμωμένη (Ιούνιος Μήνας 2016)

    Παραθέτουμε μερικά σχόλια που ακολουθούν την ανάρτηση στο FB:

Alexis Tsarnavas:

    Γιατί δεν προτείνετε μια περιοχή κατώτερου φυσικού κάλλους, να βγουν οι κάτοικοι να διαμαρτυρηθούν.  Μετά μια θαλάσσια περιοχή, να βγουν οι αλιείς να διαμαρτυρηθούν κ.ο.κ... και να καίμε για πάντα λιγνίτη και μαζούτ;

Stamatis Sekliziotis:

    Τα Άγραφα φίλε μου και πολλές ακόμη περιοχές (π.χ. εντός ΝΑΤΟΥΡΑ) είναι οι πλέον ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΕΣ...  Αυτό είναι χρέος αυτής της άθλιας Πολιτείας να το επιβάλλει στα μυαλά των διαμαρτυρομένων και μετά να κάνει όσα κάνει.

    Από εκεί και πίσω υπάρχουν εκατοντάδες άλλες περιοχές για Αιολικά Πάρκα.., για τα οποία δεν διαμαρτύρεται κανένας.  Τα Υ/Η Φράγματα στον Αχελώο χάσκουν επί 3 δεκαετίες και δεν προχωρούν τα έργα, και η κακοριζικιά μας, κακοριζικιά...  Οι άλλοι οι "απολίτιστοι" κουτόφραγκοι, και οι ΑΦΡΙΚΑΝΟΙ..., ήδη παράγουν ρεύμα και από τα σκουπίδια τους...!!

    Δεν είμαστε κατά της Αιολικής Ενέργειας (πιστεύω να έχεις καταλάβει) αλλά εναντίον της Προχειρότητας, του "όπου βολεύει πάμε και καταστρέφουμε" και των Περιβαλλοντικών Μελετών "μαϊμού" που γίνονται για τα μάτια του κόσμου ενώ οι "άρχοντες" του Τόπου και των ΟΤΑ, τις κρύβουν και από την διαβούλευση και βγάζουν και αποφάσεις Περιβαλλοντικών όρων για "κλάματα"......

    Όσο για τους Λιγνίτες..., προσωπικά εάν ανατρέξεις σε γραπτά μου, υπήρξα "κέρβερος"...  Να τελειώσει αυτός ο καρκίνος και να αποκατασταθεί το φυσικό Περιβάλλον...  Ας βρει η ΔΕΗ και οι Επενδυτές (...!!!!) άλλους τρόπους να παράγουν, υπάρχουν πολλοί...

    Οι τεχνολογίες και οι εποχές άλλαξαν.. και προσφέρονται απίστευτες λύσεις.., αρκεί να έχεις να κάνεις και με κράτος "αξιοκρατίας" και όχι με "στρούγκα ανικάνων"...!!!

Eutixia Dimou:

    Ηθελα να ήξερα το περίφημο φράγμα του Αχελώου δεν διαταράσει το φυσικό περιβάλον και μάλιστα άγρια λέω εγώ;  Οσο για την πολιτεία την άθλια σου θυμίζω ότι έχει κυβέρνηση εκλεγμένη από το λαό είναι και ο λαός άθλιος; ε μα να ξέρουμε τι λέμε

Stamatis Sekliziotis:

    Τα φράγματα είναι σχεδόν τελειωμένα εάν δεν το γνωρίζετε (έχω εργαστεί στην περιοχή όταν εκπονούνταν οι Μελέτες), και εκεί με λελογισμένη χρήση των υδάτων μπορεί κάλλιστα να μην υποβαθμιστεί ο Αχελώος να υπάρχει παραγωγή Ρεύματος και συγχρόνως να γίνεται και η εκτροπή... προς τη Θεσσαλία όπου θα πάψει η φαγωμάρα για το νερό και ο κάμπος μπορεί να "Καλιφορνιοποιηθεί" με υψηλής ποιότητος γεωργία και προστιθέμενης αξίας προϊόντα....

    Αφήστε που προβλέπονται και 2 καταπληκτικές λίμνες στον Άνω Αχελώο και επαναλαμβάνεται η ΕΠΙΤΥΧΙΑ και η ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΧΗ της λίμνης Πλαστήρα.

    Τώρα εάν ή όχι το Κράτος είναι άθλιο, το κρίνει ο καθένας από την πλευρά του...

    Όλα είναι θέμα Χωροταξίας και εάν δεν κατανοούμε την έννοια της ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ (νοικοκύρεμα δηλαδή της Ελλάδος, χωρίς να κάνει ο καθένας ότι του κατέβει....) τότε η άποψή μας εκφράζεται ατεκμηρίωτα...

    ΔΕΝ θα σχολιάσω το "εκλεγμένη κυβέρνηση" της Κυρίας Δήμου, γιατί το "εκλεγμένος" έχει χρονικό στίγμα... (πότε ήσουν εκλεγμένος, υπό ποίες συνθήκες εκλέχθηκες, τι υποσχέθηκες και πότε αρνήθηκες τον εαυτό σου..., πόσα ψέματα ξεφούρνισες, για πόσο ισχύει η εμπιστοσύνη του κόσμου, τι πράττεις κάθε μέρα και πόσο υποτάσσεσαι σε ξένα κέντρα, κ.λπ.,κ.λπ., κ.λπ...)...   Ας μου επιτρέψτε στη σελίδα μου να θεωρώ "άθλιους", ή "καλούς", ή "άγιους", ή "ψεύτες και απατεώνες" όποιους κρίνω εγώ...

    Το θέμα μας εδώ είναι η ωραία "ΚΟΙΜΩΜΕΝΗ" που μ' αυτήν μεγάλωσα και την καμάρωνα από τα διάσελα του χωριού μου...  Κι' εγώ Αγραφιώτης είμαι και ιδιαίτερα Υπερήφανος φίλες και φίλοι...